Αναλύθηκε περιεχόμενο χαπιών που έφτιαχναν οι γιατροί στην αρχαία Ελλάδα

Το Βήμα’
«Αναλύθηκε περιεχόμενο χαπιών που έφτιαχναν οι γιατροί στην αρχαία Ελλάδα»

Αμερικανοί αρχαιοβοτανολόγοι μπόρεσαν για πρώτη φορά να μελετήσουν και να αναλύσουν το περιεχόμενο χαπιών που έφτιαχναν οι γιατροί στην αρχαία Ελλάδα και τα οποία ανακαλύφθηκαν προ 20ετίας, σε ένα ναυάγιο ελληνικού πλοίου στα ανοιχτά της Τοσκάνης.

Το πλοίο από ξύλο καρυδιάς, το οποίο ναυάγησε το 130 π.Χ., μετέφερε γυαλικά από τη Συρία και φάρμακα, που τα περισσότερα δεν είχαν καθόλου μουσκέψει από το νερό. Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν το ναυάγιο το 1989, αλλά μόλις τώρα κατέστη δυνατό να ανακοινωθεί η μελέτη των φαρμακευτικών σκευασμάτων που αυτό περιείχε.

Οι αναλύσεις DNA έδειξαν ότι κάθε χάπι ήταν ένα μίγμα από τουλάχιστον δέκα διαφορετικά εκχυλίσματα φυτών, όπως ο ιβίσκος και το σέλινο. «Για πρώτη φορά έχουμε, πια, φυσικά στοιχεία όσων περιέχονται στα γραπτά των αρχαίων Ελλήνων γιατρών Διοσκουρίδη και Γαληνού», δήλωσε ο Αλέν Τουγουέιντ του Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Ινστιτούτου Σμιθσόνιαν στην Ουάσιγκτον, σύμφωνα με το «New Scientist».

Η ανάλυση του DNA έγινε από τον Ρόμπερτ Φλάισερ του Εθνικού Ζωολογικού Πάρκου του Σμιθσόνιαν, ο οποίος συνέκρινε τις γενετικές αλληλουχίες που βρήκε σε δύο χάπια, με τη γενετική βάση φυτών GenBank που έχουν τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ. Με τον τρόπο αυτό, μπόρεσε να εντοπίσει μέσα στα χάπια ίχνη από καρότο, ραπανάκι, σέλινο, άγριο κρεμμύδι, βαλανίδια, λάχανο, ήμερο τριφύλλι (αλφάλφα), αχίλλεια κ.α. Ακόμα εντόπισε ιβίσκο, που πιθανώς είχε εισαχθεί από την Ανατολική Ασία, την Ινδία ή την Αιθιοπία.

Σύμφωνα με τον Φλάισερ, τα περισσότερα από τα παραπάνω φυτά χρησιμοποιούνταν από τους αρχαίους για να θεραπεύουν τους αρρώστους. 

Η αχίλλεια π.χ. σταματούσε την αιμορραγία κάποιου τραύματος. Ο Πεδάνιος Διοσκουρίδης, ιατρός και βοτανολόγος (πρόδρομος των φαρμακοποιών), κατά τον 1ο αιώνα μ.Χ., περιέγραφε στα κείμενά του το καρότο ως πανάκεια για πολλά προβλήματα υγείας, θεωρώντας, για παράδειγμα, ότι αν κανείς το έχει φάει προκαταβολικά, δεν τον βλάπτουν τα ερπετά, ενώ παράλληλα βοηθά στη σύλληψη παιδιού.

Η ανάλυση των αρχαίων παρασκευασμάτων-χαπιών, εκτός από τις νέες πληροφορίες, έχει δημιουργήσει και νέα μυστήρια για τους αρχαιοβοτανολόγους. 

Η μελέτη του DNA δείχνει ότι τα χάπια πιθανότατα περιείχαν και ηλίανθους, ένα φυτό που οι επιστήμονες ως τώρα πίστευαν ότι δεν υπήρχε στον αρχαίο κόσμο, πριν οι Ευρωπαίοι το ανακαλύψουν στην Αμερική. Αν το εύρημα επιβεβαιωθεί, οι βοτανολόγοι θα πρέπει να αναθεωρήσουν την παραδοσιακή ιστορία του φυτού και την παγκόσμια διασπορά του, όπως δήλωσε ο Τουγουέιντ, αν και παραμένει ακόμα η πιθανότητα η παρουσία ηλίανθου στα αρχαία χάπια να προέρχεται από πρόσφατη γενετική «μόλυνση».

Τα βότανα και τα φάρμακα που περιγράφουν στα κείμενά τους ο Γαληνός και ο Διοσκουρίδης, έχουν συχνά θεωρηθεί ως «κομπογιαννίτικα» και αναποτελεσματικά.

Τώρα, οι αρχαιοβοτανολόγοι σκοπεύουν να λύσουν την επιστημονική διαμάχη γύρω από την θεραπευτική αξία των αρχαίων παρασκευασμάτων, μελετώντας κατά πόσο τα φυτικά εκχυλίσματα που βρέθηκαν στα χάπια, μπορούν να θεραπεύσουν ασθένειες.

Ο Τουγουέιντ θέλει να βρει τις ακριβείς μετρήσεις που έκαναν οι αρχαίοι έλληνες γιατροί για να παρασκευάσουν τα χάπια τους. «Ποιος ξέρει, αυτά τα αρχαία φάρμακα μπορεί να ανοίξουν νέους δρόμους στη φαρμακολογική έρευνα», σημείωσε.

Οι αναλύσεις της αμερικανικής ερευνητικής ομάδας παρουσιάστηκαν στο 4ο Διεθνές Συμπόσιο Βιομοριακής Αρχαιολογίας, που έγινε αυτή την εβδομάδα στην Κοπεγχάγη της Δανίας.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

‘New Scientist’
«2000-year-old pills found in Greek shipwreck»
15 September 2010
Shanta Barley

In 130 BC, a ship fashioned from the wood of walnut trees and bulging with medicines and Syrian glassware sank off the coast of Tuscany, Italy. Archaeologists found its precious load 20 years ago and now, for the first time, archaeobotanists have been able to examine and analyse pills that were prepared by the physicians of ancient Greece.

DNA analyses show that each millennia-old tablet is a mixture of more than 10 different plant extracts, from hibiscus to celery.

“For the first time, we have physical evidence of what we have in writing from the ancient Greek physicians Dioscorides and Galen,” says Alain Touwaide of the Smithsonian Institution’s National Museum of Natural History in Washington DC.

The box of pills was discovered on the wreck in 1989, with much of the medicine still completely dry, according to Robert Fleischer of the Smithsonian’s National Zoological Park, also in Washington DC.

Herbal remedies

Fleischer analysed DNA fragments in two of the pills and compared the sequences to the GenBank genetic database maintained by the US National Institutes of Health. He was able to identify carrot, radish, celery, wild onion, oak, cabbage, alfalfa and yarrow. He also found hibiscus extract, probably imported from east Asia or the lands of present-day India or Ethiopia.

“Most of these plants are known to have been used by the ancients to treat sick people,” says Fleischer. Yarrow staunched the flow of blood from wounds, and Pedanius Dioscorides, a physician and pharmacologist in Rome in the first century AD, described the carrot as a panacea for a number of problems. “They say that reptiles do not harm people who have taken it in advance; it also aids conception,” he wrote around 60 AD.

The concoctions have also thrown archaeobotanists a few curve balls. Preliminary analyses of the ancient pills suggest they contain sunflower, a plant that is not thought to have existed in the Old World before Europeans discovered the Americas in the 1400s. If the finding is confirmed, botanists may need to revise the traditional history of the plant and its diffusion, says Touwaide - but it’s impossible for now to be sure that the sunflower in the pills isn’t simply from recent contamination.

Quacks no more

Drugs described by Dioscorides and another Greek physician known as Galen of Pergamon have often been dismissed as ineffectual quackery. “Scholars and scientists have often dismissed the literature on such medicines, and expressed doubt about their possible efficacy, which they attributed only to the presence of opium,” says Touwaide. He hopes to resolve this debate by exploring whether the plant extracts in the pills are now known to treat illnesses effectively.

He also hopes to discover theriac - a medicine described by Galen in the second century AD that contains more than 80 different plant extracts - and document the exact measurements ancient doctors used to manufacture the pills. “Who knows, these ancient medicines could open new paths for pharmacological research,” says Touwaide.

The team presented their findings yesterday at the Fourth International Symposium on Biomolecular Archaeology in Copenhagen, Denmark.

Ηλεκτρονική διεύθυνση άρθρου: http://www.efylakas.com/archives/7716