Ένα άγνωστο ιστορικό ντοκουμέντο: «Η συνέντευξη του Μεταξά λίγες ημέρες πριν τον θάνατό του

Ο «Ελεύθερος Κόσμος» φέρνει σήμερα στο φως ένα σπάνιο ντοκουμέντο. 

Μία από τις τελευταίες, αν όχι την τελευταία, συνέντευξη του Εθνάρχη Ιωάννη Μεταξά. 

Δύο τα σημαντικά σημεία αυτής της συνέντευξης. 

Το πρώτο είναι ότι ο Εθνικός Κυβερνήτης αναφέρεται σε ομόφυλούς μας, που δεν μπορούμε να τους αφήσουμε στα χέρια ξένων. 

Είναι προφανές ότι αναφέρεται στους Έλληνες της Βορείου Ηπείρου, εκεί όπου ο Ελληνικός Στρατός έγραφε σελίδες δόξης. 

Αυτό τεκμαίρεται και από την αναφορά του Δ. Κ. Σβολόπουλου, του δημοσιογράφου στον οποίον έδωσε ο Πατέρας της νίκης την 1η Ιανουαρίου 1941 την συνέντευξη στο Ζάππειο.

Αναφέρει χαρακτηριστικά ο δημοσιογράφος στην αρχή του κειμένου του την συγκίνηση και τα δάκρυα χαράς που είδε στο πρόσωπο του Μεταξά όταν πληροφορείτο την απελευθέρωση των Ελληνικών πόλεων της Βορείου Ηπείρου.

Το δεύτερο, είναι το σημείο που ο Εθνικός Κυβερνήτης μιλά για την θέση της Ελλάδας στην Μεσόγειο. 

Αναφερόμενος διευκρινίζει ότι η χώρα μας πρέπει να είναι ισχυρή στην Μεσόγειο, κάτι που σημαίνει ότι προωθούσε την ουδετερότητα της χώρας μας στον πόλεμο. 

Λίγες ημέρες μετά ο Ιωάννης Μεταξάς απεβίωσε. Πυώδης αμυγδαλίτιδα ήταν η επίσημη διάγνωση, και η χώρα μας ενεπλάκη ολοκληρωτικά στον πόλεμο με τις γνωστές σε όλους μας συνέπειες.

Ο Μέγας Σιωπηλός
Όλοι ωμίλησαν δια την Ελλάδα δια τα πελώρια κατορθώματά της, δια το πνεύμα της θυσίας, που κυριαρχεί εις τον Έλληνα στρατιώτην, δια το πνεύμα της ενότητος και της στενής αλληλεγγύης, που κατευθύνει το Ελληνικόν Έθνος.

 Όλοι την είδον όμως την Ελλάδα ως ξένοι και ως θαυμασταί. Και όλοι έγραψαν ως παρατηρηταί, 

Οι πάντες εξύμνησαν την νίκην.

 Και μόνον ο Πατέρας της Νίκης, σκυμμένος και συγκεντρωμένος επάνω εις τον χάρτην της Ελλάδος σπανίως ομιλεί, εργάζεται αδιακόπως.

Εξήκοντα πέντε ημέρες πολέμου, εκατόν τριάκοντα ημέρες δια τον Ιωάννην Μεταξάν, τον εύρον πάντοτε σκεπτόμενον, διευθύνοντα, παρακολουθούντα, μαχόμενον. 

Πρώτον Στρατιώτην, και εις δύο μέτωπα.

 Μόνο οσάκις η νίκη έστεφε τα Ελληνικά όπλα, εσήκωνε το κεφάλι του δια να αναπνεύση βαθύτερα και ν’ αφήση την συγκίνησίν του να ξεσπάση σε δύο δάκρυα χαράς. 

Το είδομεν όταν ανηγγέλθη η κατάληψις της Κορυτσάς, να παρακολουθή το αλλοφρονούν από χαράν πλήθος, μέσα από το τζάμι του Στρατηγείου, αθέατος από τον κόσμον και με τα μάτια του κατακόκκινα. 

Τον παρακολουθήσαμεν κατόπιν ν’ αποσύρεται συγκεκινημένος όταν ανέγνωσε το τηλεγράφημα της εισόδου των Ελληνικών στρατευμάτων εις το Αργυρόκαστρον. 

Τον είδομεν να κλαίη δια πρώτην φοράν όταν από το Σουφλί, του ήρθε το πρώτο τηλεγράφημα της χαροκαμένης μητέρας…που ανήγγειλλε τον θάνατο του παιδιού της, με ένα στο τέλος «Ζήτω η Πατρίς!…» 

Και τον αντικρύσαμεν λάμποντα από χαράν εις τας νίκας του Πόγραδετς και των Αγίων Σαράντα, δι’ ολίγα λεπτά και κατόπιν η εργασία.

Πότε να ομιλήση;
Η τύχη έφερε τον υποφαινόμενον, κοντά εις τον Πατέρα της Νίκης, εις μίαν σύντομον επιθεώρησίν του εις τας αίθουσας του Ζαππείου, όπου ο Αρχηγός μετέβη αιφνιδίως, δια να παρακολουθήση προσωπικώς την αποστολήν των μποναμάδων εις τους στρατιώτας μας του μετώπου, από την Νεολαίαν. 

Περιήρχετο τας αίθουσας, όπου συνετελείτο η εργασία, και εξήταζε τα δέματα μέχρι της τελευταίας λεπτομερείας. 

Ένας στρατιώτης παρουσιάσθη εμπρός του την ώραν που εισήρχετο εις την δευτέραν αίθουσαν, υποστηριζόμενος από δύο φαλαγγίτισσες επλησίασε τον Ιωάννην Μεταξάν, του εφίλησε το χέρι και με δάκρυα εις τα μάτια εφώναξε:

-Να μας ζήσης, πατέρα μας! Δεν πειράζει το πόδι μου. Η νίκη είναι δική μας!

Ο Αρχηγός τον επήρε από το χέρι, τον εκάθισε κοντά του και άρχισε να τον ερωτά:

 Που ετραυματίσθη, πως ετραυματίσθη και διάφορες λεπτομέρειες δια την μάχην του Πόγραδετς, εις την οποίαν είχε συμμετάσχει ο τραυματίας μας. 

Και κατόπιν εσιώπησε. 

Ήτο μία σιωπή προσευχής…

Πίστις εις το ιδεώδες της Αρχαίας Σπάρτης
Όταν εσήκωσε το κεφάλι του, ήρχισε να ομιλή προς τα παιδιά και προς το πλήθος που είχε συγκεντρωθή γύρω του.

Οι ήρωές μας, λέγει δείχνοντας τον τραυματία, είδατε; 

Ας πάη και το πόδι του. 

Τι δουλειά έχει η λογική μπροστά στον ηρωϊσμό; Επήραν τα υψώματα το ένα επάνω εις το άλλο. 

Έτσι είναι όλοι εκεί επάνω εις το μέτωπον. 

Και μ’ αυτήν την απλότητα του ήρωος είπαν εκείνο που έλεγαν οι αρχαίοι Σπαρτιάται:

«Εδώ είμαστε, εδώ θα πεθάνουμε».
»Έτσι άλλωστε ήλθεν η νίκη. 

Μόνον όταν δείχνη κανείς απόφασιν και θέλησιν, μέχρι τέλους να ταφή κάτω από τα ερείπια δια να νικήση, ημπορεί να νικήση, παιδιά. 

Και την απόφασιν αυτήν την έχουν οι ήρωές μας.

Πως ημπορούσαμεν διαφορετικά να φθάσουμε εκεί που εφθάσαμεν;

» Είμαι-συνεχίζει ο Αρχηγός, μέσα εις μίαν απόλυτον σιγήν ευλαβείας-ευχαριστημένος δια το έργον που συντελείται, έργον ιστορικόν, εις όλην μου την ζωήν, εις όλας μου τας πράξεις, είχα μίαν πεποίθησιν ότι παν ό,τι κάνω δια την Ελλάδα, το κάνω διατί εκπληρώ έργον ιστορικόν. 

Έτσι παιδιά μου να κάνετε και σεις. 

Και έτσι να σκέπτεσθε και σεις, οι μεγάλοι. Υπήρξε πάντοτε κατευθυντηρία σκέψις μου και ιδέα, η οποία επηρέαζε τας πράξεις μου, η πίστις μου εις τα ιδεώδη που ενέπνεαν την Σπάρτην, την αρχαίαν πατρίδα μας. 

Όταν ήρχισα το έργον της αναγεννήσεως, εσκέφθην ότι εις τους χρόνους τους οποίους διατρέχομεν, χρόνους κινδύνων κατά τους οποίους πρέπει να είμεθα ισχυροί, έτοιμοι να θυσιάσωμεν το παν υπέρ της πατρίδος, την ζωήν μας και την ιδικήν μας ευημερίαν και τα πάντα, ενόμισα ότι το καταλληλότερον αρχαίον πρότυπον δια να κατευνθή η Ελλάς προς όλα αυτά, είναι η αρχαία Σπάρτη. 

Και εμοχθήσαμεν όλοι μαζί με τον λαόν, επάνω εις τας σκέψεις και τας ιδέας αυτάς. 

Έπρεπε να πιστεύσωμεν όλοι οι Έλληνες εις τον εαυτόν μας και επιστεύσαμεν. Απόδειξις η Πίνδος, η Μόραβα, η Κάμια, τα βουνά του Τεπελενίου, της Κλεισούρας…

Αυτή η στερέωσις της πίστεως των Ελλήνων εις τον εαυτόν τους, μου ενέπνευσε την μεγαλυτέραν αισιοδοξίαν. Ετόνισα και προ ημερών ότι ήμουν ο αισιοδοξότερος όλων των Ελλήνων δια την νίκην μας κατά του εισβολέως. 

Με τον ενθουσιασμόν ευρήκαμε όλοι οι Έλληνες τον εαυτόν μας και εκάναμε έργα μεγάλα. 

Παιδιά, χωρίς ενθουσιασμό, έργα μεγάλα δεν γίνονται. 

Και ημείς την Ελλάδα την θέλομεν μεγάλην και ισχυράν».

Μέσα εις μίαν θύελλαν ζητωκραυγών και χειροκροτημάτων, μέσα εις μίαν ατμόσφαιραν συγκινήσεως εσηκώθη ο Αρχηγός και ανεχώρησεν από το Ζάππειον.

δείτε ακόμη  Σκληραίνει την στάση της απέναντι στους «πρόσφυγες» η Ουγγαρία

Διατί επίστευεν εις την νίκην
Τον παρακολουθήσαμεν κατόπιν εις το γραφείον του ήτο ευχαριστημένος και συγκεκινημένος.

 Του ζητήσαμεν την άδειαν μερικών ερωτήσεων προτού εισέλθει εις την αίθουσαν του Στρατηγείου.

Γιατί, Κύριε Πρόεδρε ήσθε τόσον απόλυτα πεπεισμένος από της πρώτης στιγμής, μολονότι είχαμεν να κάνωμεν με στρατόν πολλαπλάσιον, εφωδιασμένον με τα τελειότερα όπλα του πολέμου και με αφθονίαν υλικού, γιατί ήσθε απόλυτα πεπεισμένος ότι η νίκη είναι ιδική μας;

Η απάντησις ήτο άμεσος, στερεά και τετράγωνη εδώ ο Ιωάννης Μεταξάς, είναι ο Αρχηγός, ο δημιουργός, ο κύριος του πολέμου κατά του εισβολέως, ο πρώτος συντελεστής της νίκης.

-«Διότι-μας απαντά- ο στρατός μας πρώτον ποιοτικώς είναι ανώτερος του ιταλικού. 

Δεύτερον, διότι έχει το πνεύμα της θυσίας. Τρίτον, διότι έχει ιδανικά, το κίνητρον πάσης μεγάλης πράξεως και παντός ηρωϊσμού. 

Τέταρτον, διότι ο αγών του στρατού μας έχε σκοπόν. Σκοπός του είναι να εκδιώξη τον εισβολέα που απεπειράθη να εισέλθη εις τον οίκον μας. 

Πέμπτον, διότι από πάσης απόψεως, ο Έλλην στρατιώτης είναι ανώτερος του Ιταλού, και διότι τα στελέχη μας είναι ικανώτατα. 

Ένας Στρατός με τοιαύτα στοιχεία πως είναι δυνατόν να μη νικά; 

Έπειτα δεν πρέπει να λησμονείται ότι ο στρατός μας αισθάνεται όπισθέν του το Έθνος ολόκληρον, συμπαγές, ηνωμένον και αφωσιωμένον. 

Πελωρίαν δηλαδή δύναμιν ετοίμην δια τα πάντα, δια πάσαν θυσίαν».

Οι σκοποί του πολέμου
Είπατε κ. Πρόεδρε, ότι ο στρατός μας έχει σκοπόν εις τον αγώνα. 

Γενικώτερος σκοπός του πολέμου τον οποίον διεξάγομεν κατά του εισβολέως, επειδή ήρχισαν να διερωτώνται τίνες εις το εξωτερικόν, ποιος είναι; 

Η απάντησις του Αρχηγού υπήρξεν άμεσος:

«Η εξασφάλισις της ανεξαρτησίας μας και της ακεραιότητος της χώρας μας, σκοπός μας είναι η ελευθέρα ανάπτυξις της Ελλάδος και των ηθικών και υλικών της δυνάμεων.

 Όχι βεβαίως εις βάρος άλλων λαών. 

Αυτό ποτέ. 

Αλλά και δεν θ’ ανεχθώμεν όπως κανείς άλλος λαός επιβουλευθή το δικαίωμα ημών να αναπτυσσώμεθα ελευθέρως. 

Αυτοί είναι οι σκοποί του πολέμου τον οποίον διεξάγωμεν, τον οποίον θα διεξαγάγωμεν μέχρι τέλους, και μέχρι της οριστικής δηλαδή νίκης, η οποία, επαναλαμβάνω, είναι οπωσδήποτε ιδική μας».

Και η θέσις της Ελλάδος εις την Μεσόγειον;
«Η θέσις της Ελλάδος εις την Μεσόγειον; 

Αλλ’ η θέσις της Ελλάδος εις την Μεσόγειον, είναι εκείνη την οποίαν διαγράφει η γεωγραφική της θέσις και η ιστορία της.

 Η Ελλάς, πρέπει να είναι ισχυρά εις την Μεσόγειον».

Αυτό το τελευταίον, το ετόνιζε, ιδιαιτέρως ο Πρώτος Έλλην.

 Και το επαναλαμβάνει κατά τρόπον ο οποίος αφήνει να διακρίνεται εις το βάθος, μία απέραντη σκέψις, μία Ελληνική ιδέα, ένα ωραίον ιδανικό. 

Και συνεχίζει:

-«Ιδανικά, πρέπει να έχουν οι Έλληνες, μεγάλα ιδανικά. Τα ιδανικά μας πρέπει να αποβλέπουν εις τον πολιτισμόν και την ηθικήν ισχύν.

 Θέλομεν Ελλάδα ισχυράν με δύναμιν ακτινοβολίας ηθικής.

 Τούτο δεν σημαίνει ότι αφήνομε ομοφύλους μας εις χείρας ξένων.

 Όπως δεν ζητούμεν την ανάπτυξιν της χώρας μας και των ηθικών και υλικών της δυνάμεων εις βάρος άλλων λαών, τοιουτοτρόπως δεν είναι δυνατόν να ανεχθώμεν ομοφύλους μας να παραμένουν εις χείρας ξένων.

Ο Ιωάννης Μεταξάς εγείρεται και πλησιάζει έναν πελώριον χάρτην της Ελλάδος, ο οποίος ευρίσκεται εις το γραφείον του:

«Υπήρξεν ηρωϊκόν το ξέσπασμα της φυλής», λέγει.

Εις ποια βαθύτερα αίτια το αποδίδετε αυτό κ. Πρόεδρε;

«Εις την Μεταβολήν της 4ης Αυγούστου», μας απαντά σταθερώς.

 «Αυτή εδημιούργησε τας σημερινάς δυνατότητας. 

Αυτή ενεστάλαξε την αυτοπεποίθησιν, του έδωσε το θάρρος, την πίστην εις τον εαυτόν του, το νέον νόημα της ζωής. 

Πολίτης και Κράτος ένα συνεργαζόμενον σύνολον∙ όχι αναρχικοί ατομισταί. 

Αυτή, η 4η Αυγούστου, του εξύπνησε από την αρχήν την υπερηφάνειάν του προς την ελληνικήν του καταγωγήν.

 Ο πολίτης θεωρεί πλέον το Κράτος φίλον του, προστάτην του, και το Έθνος του συνείδησίν του. 

Όταν είδε ότι όλα αυτά κινδυνεύουν μαζί με την ελευθερία του, εξώρμησε και εθαυματούργησε και έγινεν ήρως.

 Έτσι έφθασεν εις το ανώτατον όριον της θυσίας. Αφού επήρε την απόφασιν να αποθάνη δια την Πατρίδα, προτού την ιδή καταλαμβανομένην από τον εχθρόν».

Το πνεύμα της θυσίας
«Τοιουτοτρόπως-συνεχίζει-είδομεν και εις το Μέτωπον και εις τα Μετόπισθεν να γίνεται αυτό που γίνεται.

 Να κάμνη ο καθείς το καθήκον του με κυριαρχούν το πνεύμα της θυσίας, ιδίως εις τον λαόν. 

Η κοινωνία εν τω συνόλω της έπραξε και πράττει το καθήκον της. Ο λαός εις το Μέτωπον και εδώ, κάμνει ηρωϊσμούς.

 Βέβαια, εκείνοι που είχον περισσότερα, θα ημπορούσαν να δώσουν και περισσότερα. 

Εν τω συνόλω της, επαναλαμβάνω, η κοινωνία, έπραξε το καθήκον της. 

Και οι ηρωϊσμοί των μαχομένων είχον εις απάντησιν ηρωϊσμούς του λαού εις τα Μετόπισθεν. 

Διότι ηρωϊσμός είναι και η αντίστασις εις τας κακουχίας και τας στερήσεις και εις τας επιθέσεις του εχθρού κατά των Μετόπισθεν.

 Και έχομεν υποστή και στερήσεις και κακουχίας και επιθέσεις. 

Και έχομεν κακοπαθήσει, και είδομεν γρανίτην την αντίσταση του λαού. 

Αυτήν την αντίστασίν μας πρέπει να συστηματοποιήσωμεν και να την οργανώσωμεν μέχρι τέλους. 

Πρέπει να αντέχωμεν, με το γέλιο στο στόμα. 

Αυτό θα μας δώση την μεγάλην νίκην. 

Την νίκην που θα είναι ιδική μας».

Και σηκώνων τα μάτια του υψηλά μας λέγει:

 «Βλέπω τον Ελληνικόν λαόν να ανέρχεται. 

Βλέπω με την νίκην, μίαν άνθισιν των Λαϊκών τάξεων, των οποίων αι νεώτεραι γενεαί δια της Νεολαίας, ανεβαίνουν εις την κοινωνικήν επιφάνειαν».

Τρεις υπουργοί, ένας πρέσβυς, τρεις στρατηγοί τον αναμένουν.

Ο Αρχηγός γεμάτος φως, προχωρεί…

Είναι η ενσάρκωσις ολόκληρης της Ελλάδος με το πνεύμα της, με την ψυχήν της, με την αθάνατην ιστορίαν της, εις την οποίαν ο Ιωάννης Μεταξάς προσθέτει τας ενδοξοτέρας σελίδας.

πηγη