Ανασκόπηση των πρόσφατων οργανωτικών και επιχειρησιακών αλλαγών στην Τουρκική Αεροπορία

Το μέλλον των τουρκικών F-4ET/2020 δεν προδιαγράφεται ιδιαίτερα ευοίωνο.

Το ίδιο ισχύει και για τα βλήματα Popeye που χρήζουν επαναπιστοποίησης, εδώ μαζί με το ατρακτίδιο ζεύξης AN/ASW-55.

Τους τελευταίους μήνες καταγράφεται μια σειρά από οργανωτικές και δομικές αλλαγές στους κόλπους της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας (ΤΗΚ), στα αποτελέσματα κάποιων εκ των οποίων είχαμε αναφερθεί και στην εκτενή ανάλυση του Ισοζυγίου Στρατιωτικής Ισχύος Ελλάδας-Τουρκίας 2014.

Στην παρούσα ανάρτηση επιχειρούμε μια συμπλήρωση της αναφοράς εκείνης με πρόσθετα και αναλυτικότερα στοιχεία, διατηρώντας πάντοτε μια επιφύλαξη για την απόλυτη εγκυρότητά τους λόγω του ότι στο σύνολό τους προέρχονται από ανοιχτές πηγές. Εξετάζοντας τις προαναφερθείσες αλλαγές στην ΤΗΚ μπορούμε να πούμε συνοπτικά πως αυτές είναι αποτέλεσμα κυρίως:

-Της ολοκλήρωσης, εξέλιξης ή δρομολόγησης διαφόρων εξοπλιστικών προγραμμάτων.

-Της ανάγκης για εξορθολογισμό και εκσυγχρονισμό της οργανωτικής της δομής, τόσο για την εξοικονόμηση πόρων, όσο και για τον καλύτερη και αμεσότερη άσκηση ελέγχου και διοίκησης των δυνάμεων.

-Της επιδείνωσης των ισραηλινοτουρκικών σχέσεων από το 2011 και έπειτα, που θέτουν καίρια προβλήματα στην υποστηριξημότητα κρίσιμων μέσων και συστημάτων (F-4ET/2020, Popeye, Heron, Harpy, ESM στα Βoeing 737-7ES MESA κλπ.)

-Της παραίτησης πλήθους έμπειρων στελεχών από τις τάξεις της, με ότι αυτό συνεπάγεται στον επιχειρησιακό και διοικητικό τομέα.

Αναβαθμισμένο F-16CM Block-40 κατά την διάρκεια των δοκιμών πιστοποίησης του βλήματος SLAM-ER. Η ενσωμάτωση νέων όπλων ήταν ένα από τα σημαντικότερα, αν και λιγότερο προβεβλημένα σκέλη του προγράμματος «Peace Onyx III».

Μονάδες Τακτικής Αεροπορίας

Η μεγαλύτερη οργανωτική αλλαγή είναι αναμφίβολα η συγχώνευση της 1ης και της 2ης Διοίκησης Τακτικής Αεροπορίας (ΤΗΗΚ), οι οποίες έδρευαν στο Εσκισεχίρ και στο Ντιγιαρμπακίρ αντίστοιχα, σε μία ενιαία Διοίκηση Μαχητικών Αεροσκαφών & Αεράμυνας, υπό την οποία προβλέπεται να λειτουργούν και ξεχωριστές υποδιοικήσεις Επίγειας Αεράμυνας (για το επίγειο δίκτυο αεροπορικού ελέγχου και τα Α/Α συστήματα) και Διαστήματος, κατά το ισραηλινό πρότυπο. Έτσι λοιπόν, σε αυτήν την Διοίκηση -αντίστοιχη του δικού μας ΑΤΑ- υπάγονται, απευθείας πλέον, όλες οι Κύριες Βάσεις Αεριωθουμένων (AJṺ) της ΤΗΚ.

Τουρκικό F-4ET/2020 με βλήμα SOM-A και ατρακτίδιο σήμανσης λέιζερ ΑΝ/AVQ-23 Pave Spike. Η είσοδος του πρώτου σε υπηρεσία θα δώσει ανακούφιση στο πρόβλημα της έλλειψης ισραηλινής συνεργασίας για επαναπιστοποίηση των Popeye, ενώ η αντικατάσταση των Pave Spike εξαρτάται από την πορεία ανάπτυξης του εγχώριου ατρακτιδίου Aselpod.

Αναλυτικότερα στην 1η AJṺ στο Εσκισεχίρ, επαναλειτούργησε τον Μάιο του τρέχοντος έτους η 112 Μοίρα, την οποία μάλιστα επισκέφθηκε πρόσφατα ο Α/ΤΑ Αντιπτέραρχος (Ι) Χρ. Βαΐτσης, παραλαμβάνοντας αεροσκάφη F-4ET/2020 από άλλες Μονάδες (βλ. παρακάτω).

Υπενθυμίζεται πως η Μοίρα αυτή είχε αναστείλει την λειτουργία της τον Ιούλιο του 2012 με την απόσυρση των 16 -λίαν προσφάτως τότε- σκανδαλωδώς εκσυγχρονισθέντων F-4E/TM “Simsek” (σημαίνοντας ταυτόχρονα και την απόσυρση των βλημάτων AIM-7 Sparrow από το τουρκικό οπλοστάσιο).

Τα αεροσκάφη αυτά χρησιμοποιήθηκαν ως πηγή ανταλλακτικών, απαραίτητων για την διατήρηση σε υπηρεσία των επίσης εκσυγχρονισμένων αναγνωριστικών RF-4E/TM “Isik”, που πλέον πρέπει να έχουν συγκεντρωθεί όλα στην 113 Μοίρα που εδρεύει στην ίδια Βάση.

Πρόκειται για 14 αεροσκάφη από τα αρχικώς 18 που εκσυγχρονίστηκαν (ένα είχε καταρριφθεί από την Συριακή Αεράμυνα και άλλα 3 απωλέσθησαν σε ατυχήματα). Η τρίτη Μοίρα της Βάσης, η 111η συνεχίζει να επιχειρεί κανονικά με F-4ET/2020.

Στις αρχές του έτους συστάθηκε εξάλλου στην Βάση και η 401η Μοίρα Δοκιμών & Τακτικής η οποία πιθανότατα δανείζεται αεροσκάφη από άλλες Μοίρες, αναλόγως των αναγκών της.

Τα πλέον προηγμένα τουρκικά μαχητικά είναι τα 30 F-16C/D Block-50M. Εδώ ένα διθέσιο με βλήματα αέρος-αέρος AIM-9X Sidewinder και AIM-120C-7 AMRAAM, όπλα ανεμοπορίας AGM-154A-1 JSOW και ατρακτίδια AN/AAQ-33 Sniper-XR και AN/AAQ-13 LANTIRN-ER.

Σημαντικότερες είναι οι αλλαγές στην 4η AJṺ στην Άγκυρα. Εκεί, οι 141 και 142 ολοκλήρωσαν την μετάπτωσή τους στα F-16C/D Block-50M και μοιράστηκαν ισόποσα τα συνολικώς 30 νέα αυτά μαχητικά.

Έχουν κύριο ρόλο την προσβολή στόχων εδάφους όπως μπορεί να συμπεράνει κανείς από την διαμόρφωση των εν λόγω αεροσκαφών (CFT’s, ευρυγώνιο HUD, αυξημένο μέγιστο βάρος απογείωσης) αλλά και το γεγονός ότι αποκτήθηκαν σύγχρονα ατρακτίδια στόχευσης και ναυτιλίας (Sniper-XR/LANTIRN-ER) για το σύνολό τους.

Η τρίτη Μοίρα της Βάσης, η 143η, συγκεντρώνει το σύνολο των 37 F-16C/D Block-30 που υποβλήθηκαν σε ήπιο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού χωρίς την εγκατάσταση νέου ή αναβαθμισμένου ραντάρ AN/APG-68(V)9 (αν και δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να έλαβαν απάρτια των (V)7* που αφαιρέθηκαν από τα Block-50s), Link-16 και συστήματος IFF.

Έτσι, η Μοίρα αυτή αφοσιώνεται αποκλειστικά στον ρόλο της μετάπτωσης/προσαρμογής χειριστών στον τύπο (OCU), αλλά και σε αυτόν της τακτικής αναγνώρισης παραλαμβάνοντας τα τέσσερα ατρακτίδια DB-110.

Η πλήρης επιχειρησιακή αξιοποίηση των τελευταίων, που προβλέπεται να επιτευχθεί εντός του 2015, θα σημάνει πιθανότατα την οριστική απόσυρση και των τελευταίων RF-4E/TM που αναφέραμε πιο πάνω, σύμφωνα και με σχετική απόφαση που ελήφθη τον Απρίλιο του 2014.

Για την εκπλήρωση του νέου της διπλού ρόλου η 143η Μοίρα ενισχύθηκε ίσως και με μερικά F-16 Block-40, κυρίως από την 142η Μοίρα.

Αναβαθμισμένο τουρκικό F-16CM Block-40 σε δοκιμαστική πτήση με φορέα υποπυρομαχικών CBU.

Παρατηρήστε την κάσκα JHMCS του χειριστή και τις κεραίες του νέου συστήματο IFF AN/APX-113.

Αντιθέτως καμία ιδιαίτερη αλλαγή δεν παρατηρείται στην 5η και στην 9η AJṺ στο Μερζιφόν και στο Μπαλικεσίρ αντίστοιχα, υπό τις οποίες επιχειρούν οι 151 και 152 Μοίρες και 191 και 192 Μοίρες με αναβαθμισμένα F-16CM/DM Block-50.

Το ίδιο ισχύει εν πολλοίς και για τις 6η και 8η AJṺ στην Μπαντίρμα και στο Ντιγιαρμπακίρ με ις 161η και 162η και τις 181η και 182η Μοίρες αντίστοιχα, όλες τους με αναβαθμισμένα F-16CM/DM Block-40. Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως βαίνοντας σε ολοκλήρωση του προγράμματος αναβάθμισης “Peace Onyx III” προκάλεσε αρκετές ανακατανομές αεροσκαφών και ομογενοποίησε σημαντικά τα Block-40/50, η διάκριση στις Μοίρες που χρησιμοποιούν την κάθε μία από αυτές τις εκδόσεις παρέμεινε γενικότερα, λόγω και των διαφορών που εξακολουθούν να υφίστανται μεταξύ τους (κινητήρας F110-GE-129 στα Block-50 και F110-GE-100 στα Block-40, ευρυγώνιο HUD της Marconi -ίδιο με αυτό των Βlock-50M- για πληρέστερη αξιοποίηση των συστημάτων LANTIRN στα δεύτερα, κλπ.).

Αν και τα Block-40 είναι εκείνα που έχουν κύριο καθήκον την προσβολή στόχων εδάφους, οι αποστολές καταστολής αεράμυνας αναλαμβάνονται από τα Block-50 με βλήματα HARM αναβαθμισμένα με λογισμικό Block-IIIA (από τις τέσσερις Μοίρες που είναι εξοπλισμένες με τα αεροσκάφη αυτής της έκδοσης, μόνη η 192η δεν έχει καθήκοντα SEAD).

Επισημαίνεται ακόμη πως τα διθέσια τουρκικά F-16DM Block-40/50 απέκτησαν (και) πλήρως επιχειρησιακό ρόλο πλέον, καθώς παραγγέλθηκαν ειδικά για αυτά 21 ατρακτίδια παρεμβολών AN/ALQ-211(V)9 (έκδοση ατρακτιδίου του εσωτερικού παρεμβολέα ALQ-211(V)4 των Block-50M).

Εδώ αξίζει να αναφερθεί πως τον περασμένο Σεπτέμβριο δύο αναβαθμισμένα τουρκικά F-16 συμμετείχαν στην δοκιμή “Thor’s Hammer 2014” πραγματοποιώντας βολή βλήματος AIM-120C-7 AMRAAM στο πεδίο δοκιμών του Vidsel της Σουηδίας.

Ανάλογη δοκιμή είχε εκτελέσει στο ίδιο πεδίο και η Π.Α. με μαχητικά F-16C Block-52+ της 337Μ τον Μάρτιο του 2010.

Η στιγμή της εκτόξευσης βλήματος ΑΙΜ-120C-7 AMRAAM από F-16 της ΤΗΚ, κατά την πρόσφατη δοκιμή «Thor’s Hammer 2014″ που έλαβε χώρα στη Σουηδία.

Στην 7η AJṺ στην Μαλάτεια εδρεύει η 171η Μοίρα με αεροσκάφη F-4ET/2020. Τα τελευταία μη εκσυγχρονισμένα F-4E σε τουρκική υπηρεσία χρησιμοποιούσε η ομόσταυλη 172η Μοίρα (παλαιότερα είχε και ρόλο OCU στον τύπο) έως τον Απρίλιο του 2009 οπότε και ανέστειλε την λειτουργία της αναμένοντας να καταστεί η πρώτη Μονάδα που θα παραλάβει και θα αξιοποιήσει τα F-35A** προς το τέλος της δεκαετίας.

Αντίστοιχα η άλλη Μοίρα της Βάσης (173η) παρέδωσε όλα τα RF-4E/TM που χρησιμοποιούσε μέχρι πρότινος στην 113η Μοίρα (στην οποία είχε εκχωρήσει και τον ρόλο OCU στον τύπο από το 2007), επιχειρώντας πλέον με UAV’s Anka, Heron και Gnat-750/I-Gnat-ER. Τα πρώτα αντιμετωπίζουν τα γνωστά «παιδικά» προβλήματα ανάπτυξης, ενώ τα δεύτερα υποφέρουν από την παντελή έλλειψη υποστήριξης από την ισραηλινή πλευρά.

Τέλος, τα Gnat -όντας «εθνικά μέσα συλλογής πληροφοριών»- πέρασαν το 2008 στην ιδιοκτησία της ΤΗΚ, καθώς μέχρι τότε επιχειρούσαν με τον Τουρκικό Στρατό ο οποίος πλέον παραλαμβάνει άλλα εγχώρια UAV’s, αμιγώς τακτικού ρόλου.

Κατά τα φαινόμενα τα Gnat εξακολουθούν να αξιοποιούνται σε ρόλους αναγνώρισης και ηλεκτρονικού πολέμου, αν και ο αριθμός που παραμένει σε υπηρεσία είναι δύσκολο να εκτιμηθεί με ακρίβεια μετά από πολλά συμβάντα που έχουν σημειωθεί κατά την πολυετή τους χρήση.

Αρχικά πάντως (το 1995) είχαν αποκτηθεί 6-7 αεροχήματα Gnat-750 με 1 ή 2 σταθμούς εδάφους και ακολούθησαν το 1999 άλλα 2 I-Gnat-ER (μαζί με 2 εξομοιωτές!) για αναπλήρωση απωλειών.

Σημειώνεται πως μέχρι τώρα τα UAV’s της THK ήταν συγκεντρωμένα υπό την 2η Μοίρα η οποία έδρευε στην δευτερεύουσα Βάση του Μπατμάν (εκεί εικάζεται ότι βρίσκονται/βρίσκονταν και τα φονικά UAV Harpy).

Το επετειακό F-4E Phantom για την επίσημη τελετή αναστολής λειτουργίας της 172ης Μοίρας και απόσυρσης του τύπου στην μη εκσυγχρονισμένη του μορφή από την ΤΗΚ.

Απομένει η 3η AJṺ στο Ικόνιο της οποίας η 131η Μοίρα διαλύθηκε το 2004 (έως τότε πετούσε με F-4E) για να συσταθεί εκ νέου το 2012 και να αξιοποιήσει τα αναμενόμενα τότε Boeing 737-7ES MESA του προγράμματος «Peace Eagle».

Μετά τις γνωστές παλινωδίες του προγράμματος αυτού, τα 3 πρώτα αεροσκάφη παρελήφθησαν τελικά εντός του 2014 και το τέταρτο και τελευταίο αναμένεται στις αρχές του 2015. Η 132η Μοίρα μέχρι πρόσφατα πετούσε με μικτό στόλο μαχητικών F-16, F-4 και F-5 λίγο νωρίτερα (η τελευταία -πλην “Turkish Star”- τουρκική Μοίρα με μη εκσυγχρονισμένα NF-5A/B, τα οποία και απέσυρε το 2007), έχοντας ρόλο δοκιμών και εξέλιξης τακτικών.

Πλέον όμως έχει παραδώσει τον ρόλο αυτόν στην νεοσύστατη 401η Μοίρα και αναλαμβάνει αμιγώς επιχειρησιακά καθήκοντα, διαθέτοντας αποκλειστικά αεροσκάφη F-16CM/DM Block-40 (τα ήδη υπάρχοντα συμπληρώθηκαν από εκείνα που ανακατανεμήθηκαν κυρίως από την 141, που εξοπλίστηκε με τα Block-50M και δευτερευόντως από τις 142, 181 και 182 Μοίρες) και ίσως μερικά Block-50, παραχωρώντας τα F-4ET/2020 που αξιοποιούσε στην επανασυσταθείσα 112η Μοίρα που αναφέραμε στην αρχή του κεφαλαίου.

Εδώ θα πρέπει να ανοίξουμε μια μικρή παρένθεση για να σημειώσουμε πως τα –μονού ρόλου, καθώς δεν έχουν δυνατότητα βολής βλημάτων αέρος-αέρος BVR– F-4ET/2020 φέρονται να αντιμετωπίζουν σοβαρότατα προβλήματα διαθεσιμότητας λόγω της ισραηλινής προέλευσης των περισσότερων κρίσιμων συστημάτων και όπλων τους (ραντάρ EL/M-2032, υπολογιστής αποστολής και αεροπορικά ηλεκτρονικά της Elbit, HUD της El-Op, ατρακτίδια παρεμβολών EL/L-8222 της ΙΑΙ-Elta, βλήματα Popeye κλπ.).

Έτσι σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες, από τα 49 εναπομείναντα (από τα αρχικώς 54) αεροσκάφη του τύπου, παραμένουν επιχειρησιακά μόνο 34-35. Κλείνοντας την παρένθεση επιστρέφουμε στις Μοίρες της 3ης AJṺ υπενθυμίζοντας την διάλυση της 133ης Μοίρας που επιχειρούσε με τα εκσυγχρονισμένα F-5-2000 σε ρόλους LIFT.

Ένας αριθμός εξ αυτών, πιθανότατα 14-16, πέρασε στην ακροβατική 134η Μοίρα (“Turkish Stars”- η οποία διατηρεί και δευτερεύοντα ρόλο aggressors), αντικαθιστώντας τα τελευταία απλά NF-5A/B, ενώ τα υπόλοιπα αξιοποιούνται για τον προσπορισμό ανταλλακτικών.

Τα «Τουρκικά Άστρα» πετούν πλέον με εκσυγχρονισμένα F-5-2000, τα οποία φέρουν και νέα βαφή.

Επίγεια Αεράμυνα

Τουλάχιστον 5 Πυροβολαρχίες του Α/Α συστήματος Nike-Hercules παραμένουν σε υπηρεσία με την ΤΗΚ αναμένοντας την έκβαση του διαβόητου προγράμματος T-LORAMIDS.

Η αλλαγή εδώ συνίσταται στο ότι από το 2012-2013 μετακινήθηκαν σε νέες θέσεις βολής στα μικρασιατικά παράλια.

Από την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου έως τότε ήταν ανεπτυγμένες γύρω από την Κωνσταντινούπολη, όπου προ μερικών ετών αντικαταστάθηκαν από 8 Πυροβολαρχίες του συστήματος HAWK (η αξιοποίηση του οποίου στην τουρκική περίπτωση έχει ανατεθεί -ορθώς κατά την γνώμη μας- στην Αεροπορία και όχι στον Στρατό).

Με δεδομένο ότι σε περίπτωση μια ελληνοτουρκικής σύρραξης πρώτο μέλημα της Π.Α. θα είναι η εξασφάλιση αεροπορικής υπεροχής πάνω από το Αιγαίο και ότι οι στόχοι που κατά προτεραιότητα θα κληθεί να προσβάλει πιθανότατα θα βρίσκονται στις απέναντι ακτές, η μετακίνηση των τουρκικών Nike-Hercules εκεί φαίνεται απολύτως κατανοητή και ορθολογική. Έτσι, το απαρχαιωμένο αυτό σύστημα θα μπορέσει πραγματικά να προσφέρει όσα απειροελάχιστα (έστω και σε επίπεδο απλής παρενόχλησης των αεροσκαφών) έχει ακόμα να προσφέρει στο σύγχρονο επιχειρησιακό πεδίο, μη επιτρέποντας στην Π.Α. να το αγνοήσει στους σχεδιασμούς της.

Σε μια άλλη εξέλιξη στο CAOC 6 που εδρεύει στη Σμύρνη εγκαταστάθηκε σχετικά πρόσφατα το νέο ενιαίο NATOϊκό σύστημα διοίκησης & ελέγχου ACCS LOC1.

Μονάδες Αεροπορικής Εκπαίδευσης

Η αρχική επιλογή (screening) των χειριστών της ΤHK εξακολουθεί να γίνεται στην 5η Μοίρα που χρησιμοποιεί αεροσκάφη T-41D και, σε ξεχωριστό Σμήνος, ανεμοπλάνα SZD-50-3 Puchacz.

Πλέον όμως η Μονάδα έχει μεταφερθεί στην Βάση της Γιάλοβα, στην ασιατική πλευρά της Κωνσταντινούπολης, λόγω της κατακόρυφης αύξησης της πτητικής δραστηριότητας στο Διεθνή Αερολιμένα «Κεμάλ Ατατούρκ» όπου έδρευε μέχρι πρόσφατα.

Για όσους επιλεγούν η πτητική εκπαίδευση συνεχίζεται στην 2η Κύρια Βάση Αεριωθουμένων Αεροπορική Εκπαίδευσης (AJṺUO) στη Σμύρνη, με αμέσως επόμενο σταθμό τα SF.260D της 123ης Μοίρας.

Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί πως τόσο τα T-41D όσο και τα SF.260 (εκτιμάται πως απομένουν σε υπηρεσία 26 και 36-38 αντίστοιχα) θα αντικατασταθούν από τα 52 νέα αεροσκάφη βασικής εκπαίδευσης για τα οποία η ΤΗΚ έχει ήδη εκδώσει RfP από τον Νοέμβριο του 2013.

Τα εγχωρίως εκσυγχρονισμένα T-38M της ΤΗΚ αναλαμβάνουν πλέον και καθήκοντα LIFT μετά την απόσυρση των F-5-2000.

Τον ίδιο μήνα υπογράφηκε και η επέκταση του προγράμματος εκσυγχρονισμού “Ari” στα 13 εναπομείναντα Τ-38A που θα προστεθούν έτσι στα άλλα 55 T-38M.

Η κίνηση αυτή επιβλήθηκε από την προαναφερθείσα απόσυρση των F-5-2000, καθώς πλέον τα T-38M αναλαμβάνουν και τα καθήκοντα LIFT των τελευταίων, μαζί με αυτά της προωθημένης εκπαίδευσης που ήδη είχαν.

Εξαρχής η ταυτόχρονη διατήρηση σε υπηρεσία και των F-5-2000 και των T-38 είχε χαρακτηρισθεί από πολλούς ανορθολογική και πολυδάπανη.

Ο πεπαλαιωμένος εξοπλισμός των δεύτερων όμως δεν επέτρεπε κάτι άλλο.

Ακριβώς το πρόβλημα αυτό ήρθε να αποκαταστήσει το πρόγραμμα T-38M οδηγώντας και σε σημαντική εξοικονόμηση πόρων.

Τα Τ-38M πλέον συγκεντρώνονται υπό την 121η Μοίρα, ενώ η ομόσταυλη 124η που εκτελεί καθήκοντα εκπαίδευσης/συντήρησης εκπαιδευτών και τυποποίησης δανείζεται από αυτήν μόνο όταν οι ανάγκες της το επιβάλουν.

Το αντίστοιχο πράττει και με τα βασικής εκπαίδευσης KT-1T της 122ης Μοίρας.

Οι παραδόσεις των αεροσκαφών αυτών ολοκληρώθηκαν εντός του 2014, αποτελώντας τον διάδοχο των T-37B/C, η απόσυρση των οποίων είχε πραγματοποιηθεί νωρίτερα από το κανονικό τους -στις αρχές του 2012- λόγω αλλεπάλληλων θανατηφόρων συμβάντων με αυτά κατά τους τελευταίους μήνες της υπηρεσίας τους.

Το 2017-2018 τα KT-1T θα συμπληρωθούν από 15 (σε πρώτη φάση τουλάχιστον) εγχώρια Hurkus η έλευση των οποίων δεν αποκλείεται να επιφέρει νέες ανακατατάξεις.

Τα ΚΤ-1Τ αντικατέστησαν εσπευσμένα τα παλαιά Τ-37B/C. Ωστόσο η option για 15 πρόσθετα αεροσκάφη του τύπου δεν ασκήθηκε ποτέ προς χάριν του εγχώριου Hurkus.

Μονάδες Αεροπορικών Μεταφορών, Υποστήριξης & Ειδικών ρόλων

Το σημαντικότερο γεγονός σε αυτόν τον τομέα -μετά από πολυετείς καθυστερήσεις- είναι αναμφίβολα η παραλαβή (τον Απρίλιο του 2014) του πρώτου από τα 10 συνολικά Α-400Μ που θα προσδώσουν στην ΤΗΚ ικανότητες στρατηγικών μεταφορών.

Το δεύτερο τουρκικό Α-400Μ αναμενόταν να παραληφθεί έως το τέλος του έτους, ενώ πληροφορίες από πλευράς κατασκευαστή έκαναν λόγο για διαπραγματεύσεις -άγνωστης έκβασης- για την αγορά πρόσθετων αεροσκαφών του τύπου από την Τουρκία.

Σε κάθε περίπτωση τα αεροσκάφη αυτά θα επιχειρούν με την 221η Μοίρα που εδρεύει στην 12η Κύρια Βάση Αεροπορικών Μεταφορών (HUAṺ) στην Καισάρεια, που σήμερα πετά με C-160D(T). Από αυτά τα πεπαλαιωμένα αεροσκάφη (κατασκευές των τελών της δεκαετίας του ’60) παραμένουν πλέον σε υπηρεσία 16 ή και λιγότερα, με τα υπόλοιπα να έχουν αποσυρθεί ώστε να διευκολυνθεί η ολοένα και δαπανηρότερη υποστήριξη του τύπου (το ίδιο πράττουν και οι άλλοι δύο κύριοι χρήστες του, Luftwaffe και Armée de l’Air).

Ανάμεσα στα ενεργά αεροσκάφη περιλαμβάνεται και τουλάχιστον ένα (δύο κατ΄ άλλους) τροποποιημένο αεροσκάφος του τύπου, βάσει του προγράμματος “Goren-1”. Στο συγκεκριμένο αεροσκάφος έχει εγκατασταθεί AselFLIR-300T με ραδιοζεύξη για την μετάδοση βίντεο σε πραγματικό χρόνο, ενώ το πρόγραμμα φέρεται να έχει και δεύτερο σκέλος (“Goren-2”, που πιθανότατα αφορά τα CN.235M-100) χωρίς όμως να έχουν γίνει γνωστές περισσότερες λεπτομέρειες.

Σε ενεργό υπηρεσία ίσως παραμένει ένα ακόμη τροποποιημένο C-160D(T) το οποίο φέρει το σύστημα MILKAR-2U (γνωστό και ως JAMINT-2U) της Aselsan.

Aυτό αναπτύχθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’90 και αναφέρεται ως ειδικό σύστημα για αποστολές COMINT και COMJAM, αλλά λέγεται πως έχει και περιορισμένες δυνατότητες εναντίον ραντάρ.

Ωστόσο παλαιότερες διαρροές απεκάλυπταν έντονα παράπονα της ΤΗΚ για τις επιχειρησιακές δυνατότητες του εν λόγω συστήματος.

Το πρώτο τουρκικό Airbus A-400M κατά την πτήση παράδοσής του (εξ ου και το πολιτικό νηολόγιο).

Για την αδελφή 222η Μοίρα η σημαντικότερη εξέλιξη ήταν η παράδοση από την ΤΑΙ -και πάλι έπειτα από μεγάλες καθυστερήσεις- ενός C-130E τον Αύγουστο του 2014, το οποίο υποβλήθηκε στο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού “Erciyes”. Το αεροσκάφος («63-13188″) αποτελεί και το πρωτότυπο του προγράμματος (που προβλέπει την εγκατάσταση πλήρως ψηφιακού και συμβατού με NVG’s κόκπιτ, με 6 συνολικά οθόνες και διπλό υπολογιστή αποστολής, νέα αεροβοηθήματα και συστήματα επικοινωνιών) ενώ θα ακολουθήσει και ένα της έκδοσης C-130B («61-2634″).

Ακολούθως η ΤΑΙ θα παραδώσει σε μορφή κιτς τα σχετικά υλικά και για τα υπόλοιπα αεροσκάφη στα οποία οι εργασίες θα γίνουν στην 2η Κεντρική Διοίκηση Εφοδιασμού & Συντήρησης της ΤΗΚ, στην Καισάρεια.

Στο πρόγραμμα “Erciyes” θα υποβληθούν τελικά και τα 6 επιπλέον C-130E που αποκτήθηκαν το 2010 και παραδόθηκαν το 2012 από τα Σαουδαραβικά αποθέματα, για να ενισχύσουν τον υπάρχοντα στόλο των 7/6 C-130E/B. Σύμφωνα πάντως με κάποιες ανεπιβεβαίωτες φήμες η ΤΗΚ είχε εκφράσει το ενδιαφέρον της -ως συνέχεια του προαναφερθέντος προγράμματος “Goren”- για μετατροπή 2 εκ των C-130 (κατ’ άλλους CN.235M-100) σε gunships και με αυτό ίσως σχετιζόταν η υποδομή για μελλοντική εγκατάσταση ζεύξης Link-16 που πιθανολογείται ότι προέβλεπε το πρόγραμμα “Erciyes”.

Ωστόσο τίποτα σχετικό δεν έχει γίνει γνωστό έκτοτε. Τέλος, στην 12η HUAṺ έδρευε επίσης και 223η Μοίρα με CN.235M-100, η οποία όμως διαλύθηκε το 2010 και μοίρασε τα αεροσκάφη της σε άλλες Μονάδες.

Το πρωτότυπο C-130E του προγράμματος εκσυγχρονισμού “Erciyes” παραδόθηκε στις 7 Αυγούστου 2014 στο πλαίσιο σύμβασης που υπεγράφη στις 4 Ιανουαρίου 2007.

Η άλλη HUAṺ της ΤΗΚ είναι η 11η στο Ετιμεσγκούτ.

Εκεί εδρεύει η 211η Μοίρα με CN.235M-100 και η 212η με τέτοια αεροσκάφη αλλά και με το σύνολο των αεροσκαφών VIP της ΤΗΚ (τα 3 VIP ελικόπτερα S-92 Helibus ανήκουν στην Αστυνομία).

Τα τελευταία περιλαμβάνουν το πανάκριβο προεδρικό Airbus Α330-243 “Prestige” που παραδόθηκε προ εβδομάδων (μέτα από εργασίες μετασκευής 2,5 ετών από την εταιρεία), ένα “πρωθυπουργικό” Airbus A319-115(CJ) που παρελήφθη το 2005 μεταχειρισμένο από την Ιταλική Αεροπορία και 2 επίσης νεότευκτα Gulfstream G550.

Αυτά τα τελευταία επρόκειτο να αντικαταστήσουν τα 3 υφιστάμενα Gulfstream GIV (τα οποία όμως φαίνεται ότι επιχειρούν ακόμα) και με την παράδοσή τους αποδείχθηκε πανηγυρικώς ότι δεν ήταν τίποτε άλλο από απλά αεροσκάφη μεταφοράς υψηλών προσώπων με πρόσθετα συστήματα ασφαλών για τους επιβαίνοντες και όχι εξειδικευμένα αεροσκάφη Διοίκησης & Ελέγχου (C2) όπως φημολογούταν αρχικά.

Τον στόλο της 212ης Μοίρας συμπληρώνουν 2 VIP C650 Citation-VII και 2 C550 Citation-II για εξακρίβωση οργάνων (calibration).

Ένα από τα τουλάχιστον τρία τουρκικά CN.235M-100 με μόνιμη διαμόρφωση συλλογής ηλεκτρονικών πληροφοριών. Στο ικρίωμα πάνω από το κόκπιτ διακρίνεται μια από τις κεραίες του συστήματος ESM/ELINT MILSIS-2U.

Επιστρέφοντας στον στόλο των CN.235M-100 αυτός στην ΤΗΚ αριθμεί 49 αεροσκάφη.

Τα περισσότερα έχουν την τυπική διαμόρφωση μεταγωγικού, αλλά ένας αριθμός εξ αυτών είναι μόνιμα διασκευασμένα για ειδικές αποστολές. Συγκεκριμένα, ένα είναι δεσμευμένο για την υποστήριξη των “Turkish Stars” (φέρει και τον αντίστοιχο διάκοσμο) ένα είναι διαμορφωμένο για αποστολές “Open Skies”***, 1 (κατ’ άλλους 3) για μεταφορά τραυματιών/ασθενών, τουλάχιστον 4 για μεταφορές προσωπικού και τουλάχιστον 3 για αποστολές ELINT.

Τα τελευταία φέρουν το εγχώριο σύστημα MILSIS-2U (αρχική υποδομή για την εγκατάσταση του οποίου φέρονται να διαθέτουν και πρόσθετα αεροσκάφη του τύπου) και επιχειρησιακά υπάγοντο μέχρι πρόσφατα στην 7η Μοίρα Ηλεκτρονικού Πολέμου, η οποία απορροφήθηκε όμως από την Διοίκηση Ηλεκτρονικών Συστημάτων (GES) του Γενικού Επιτελείου. Σε αυτήν ανήκουν και 4 ελικόπτερα UH-1H με εξοπλισμό παρεμβολών (παραπλήσια διαμόρφωση με τα αμερικανικά EH-1H) τα οποία προβλέπεται να αντικατασταθούν μελλοντικά από 2 νέα Τ-70 με εξοπλισμό C2. 

Αν και από τα τέλη του 2011 η GES έχει μετονομαστεί σε Διεύθυνση Ηλεκτρονικής και Τεχνικής Πληροφόρησης (ETIB), περνώντας υπό τον επιχειρησιακό έλεγχο της ΜΙΤ, όλα τα προαναφερθέντα ιπτάμενα μέσα εξακολουθούν να αποτελούν «ιδιοκτησία» της ΤΗΚ, με πληρώματα της οποίας και πετούν.

Τα CN.235M-100 που προήλθαν από την προαναφερθείσα διάλυση της 223ης Μοίρας, ενίσχυσαν τα Κλιμάκια -που επιχειρούν επίσης με ελικόπτερα UH-1D/H και AS-532AL/UL Cougar (CSAR/SAR)- επιτρέποντας την μετατροπή τους σε κανονικές Μοίρες.

Από μία τέτοια Μοίρα εδρεύει στην 6η AJṺ (6η Μοίρα), στην 8η AJṺ (202η Μοίρα), η 1η AJṺ (201η Μοίρα) και η 2η AJṺUO (125η Μοίρα, η οποία προέκυψε από την κατάργηση της 203ης το 2010), με καθήκοντα τους την διενέργεια αποστολών επικοινωνιών/συνδέσμου (liaison) και SAR/CSAR διατηρώντας και αντίστοιχες ετοιμότητες.

Τα υπόλοιπα 2 CN.235M-100 που συμπληρώνουν τον συνολικό αριθμό των 51 σε υπηρεσία, ανήκουν στην Ειδική Αεροπορική Ομάδα (ṎHG) της Διοίκησης Ειδικών Επιχειρήσεων (ṎzKK) του Γενικού Επιτελείου.

Υποβλήθηκαν σε εργασίες εγκατάστασης ειδικού εξοπλισμού αποστολής (περιλαμβάνει ολοκληρωμένο σύστημα αυτοπροστασίας, πρόσθετα συστήματα επικοινωνιών και, πιθανότατα, κόκπιτ συμβατό με NVG’s) στην 2η Κεντρική Διοίκηση Εφοδιασμού & Συντήρησης, σε συνεργασία με την CASA.

Η ṎHG διέθετε και ένα τρίτο αεροσκάφος του τύπου (συνολικά η Τουρκία είχε αποκτήσει 52) το οποίο όμως κατέπεσε σε ένα πολύνεκρο δυστύχημα το 2001). Για την αναπλήρωσή του αποκτήθηκε ένα παλαιότερο μεταχειρισμένο πολιτικό CN.235-10 από την εταιρεία Binter.

Το ειδικά διαμορφωμένο για αποστολές «Open Skies» CN.235M-100 της ΤΗΚ («97-131″). Στο κάτω μέρος της ατράκτου διακρίνεται το μετακινούμενο κάλυμμα της θυρίδας της φωτομηχανής στο ύψος της οπίσθιας πλευρικής θύρας.

Όσον αφορά τα 7 ιπτάμενα τάνκερ KC-135R, αυτά παραμένουν υπό την 101η Μοίρα της 10ης Μονάδας Εναέριου Ανεφοδιασμού που εδρεύει στη Βάση του Ιντσιρλίκ.

Αν και η διατήρηση μιας και μόνης Μοίρας σε μια Βάση τόσο μακριά από το Αιγαίο φαίνεται εκ πρώτης όψεως παράδοξη, υπάρχουν επιχειρησιακοί αλλά και πρακτικοί λόγοι που το επιβάλουν.

Οι πρώτoι έχουν να κάνουν αφενός με την προστασία των πολύτιμων αυτών αεροσκαφών, αφετέρου με την γειτνίασή τους με τα δυνητικά θέατρα επιχειρήσεων σε Κύπρο και Μέση Ανατολή.

Οι δεύτεροι έχουν να κάνουν με την ύπαρξη στην συγκεκριμένη Βάση εκτεταμένων υποδομών υποστήριξης των αμερικανικών αεροσκαφών του ίδιου τύπου, ήδη από πριν παραλάβει η ΤΗΚ τα δικά της.

Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε πως τα αεροσκάφη τύπου Super King Air B-350 ενοικιάστηκαν το 2012 για την κάλυψη του κενού στον τομέα ISR λόγω των προαναφερθέντων προβλημάτων με τα διάφορα UAV’s, επιχειρούν από την Βάση του Μπατμάν, υπό την ευθύνη της πολιτικής εταιρείας Santay Air.

Αν και αρχικά το πρόγραμμα αναφερόταν σε 5-6 αεροσκάφη, επιβεβαιωμένα στην Τουρκία επιχειρούν 3. Άλλο ένα πανομοιότυπο B-350i με εξοπλισμό ISR απέκτησε μεταχειρισμένο η Τουρκική Αστυνομία τον Μάιο του 2013.

Τέλος, απευθείας στην Υπηρεσία του Γενικού Επιτελείου υπάγονται και 2 Super King Air B-200 (άσχετα με τα 5 πανομοιότυπα που διαθέτει ο Τουρκικός Στρατός) με καθήκοντα συνδέσμου, τα οποία είχαν αποκτηθεί το 1993 για αποστολές αεροφωτογράφησης/χαρτογράφησης. Από το 2010 η αποστολή αυτή ανατίθεται σε ιδιωτικές εταιρείες και έτσι τα αεροσκάφη αυτά άλλαξαν ρόλο. Ωστόσο τα πληρώματά τους πιθανότατα προέρχονται επίσης από την ΤΗΚ.

Το νέο τουρκικό προεδρικό αεροσκάφος.

Για την διαμόρφωσή του ξοδεύτηκαν πάνω από 150 εκατ. ευρώ.

Άλλο ένα δείγμα μεγαλοϊδεατισμού του Ρ.Τ. Ερντογάν…

Επίλογος – Συμπεράσματα

Τα παραπάνω στοιχεία μας δίνουν μια επικαιροποιημένη εικόνα για την διάταξη και τις γενικότερες επιχειρησιακές δυνατότητες της ΤΗΚ. Πέραν αυτού όμως μας βοηθούν να εξάγουμε και ορισμένα χρήσιμα συμπεράσματα που θα μπορούσαν να έχουν αντιστοιχίες και με τα καθ’ ημάς.

Από την μία πλευρά λοιπόν βλέπουμε πως οι Τούρκοι, σκεπτόμενοι εξορθολογιστικά, δεν διστάζουν να αποσύρουν αεροσκάφη που ναι μεν έχουν εκσυγχρονιστεί σχετικά πρόσφατα (F-4E/TM, F-5-2000), είναι όμως δαπανηρά στην χρήση/υποστήριξη και προσφέρουν ελάχιστα επιχειρησιακά.

Το ίδιο πρόκειται να γίνει σύντομα και με εξειδικευμένα αεροσκάφη που θα αποσυρθούν μόλις αξιοποιηθούν άλλου είδους μέσα νέας τεχνολογίας στην θέση τους (RF-4E/TM – ατρακτίδια DB-110).

Οι επιλογές αυτές, μακριά από εμμονές και αριθμολαγνείες (για πρώτη φορά ο στόλος των τουρκικών μαχητικών έχει πέσει κάτω από τα 300), επιτρέπουν την αφιέρωση του συνόλου των διαθέσιμων κονδυλίων στην απρόσκοπτη υποστήριξη νεότερων και ικανότερων τύπων μαχητικών και στην απόκτηση σύγχρονων όπλων και μέσων για αυτά σε επαρκείς αριθμούς.

Έτσι καθίσταται εφικτή η μεγιστοποίηση της επιχειρησιακής τους αξιοποίησης.

Η προτεραιότητα που δίδεται στην ποιότητα έναντι της ποσότητας είναι εμφανής και ορθότατη, κατά την γνώμη μας. Βλέπουμε επίσης πως υφίσταται κανένας ενδοιασμός στην δημιουργία «υπερ-Μοιρών» (π.χ. Μοίρες εκπαιδευτικών) που συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό αεροσκαφών ακόμη και με πολλαπλούς ρόλους (π.χ. 143η Μοίρα).

Έτσι επιτυγχάνεται περαιτέρω εξοικονόμηση πόρων, ομοιογένεια και ευκολία διοίκησης.

Στις περιπτώσεις δε που αυτό δεν συμβαίνει (π.χ. Μοίρες μαχητικών με 12-15 αεροσκάφη), οι λόγοι είναι καθαρά επιχειρησιακοί και έχουν να κάνουν κυρίως με την ανάγκη κάλυψης της μεγάλης γεωγραφικά έκτασης της χώρας και των πολλών δυνητικών θεάτρων επιχειρήσεων.

Τα αναγνωριστικά RF-4E/TM θα αποσυρθούν οριστικά αμέσως μόλις τα ατρακτίδια DB-110 αξιοποιηθούν πλήρως επιχειρησιακά. Εδώ ένα αεροσκάφος του τύπου οπλισμένο (!) με δύο βόμβες ανεμοπορείας KGK-82.

Από την άλλη πλευρά βέβαια, το παράδειγμα της ΤΗΚ είναι ενδεικτικό για το πόσο ευάλωτη είναι μια αεροπορική δύναμη, ακόμη και ενός κράτους με τεράστιο αμυντικό προϋπολογισμό όπως η Τουρκία, στις «ορέξεις» των διαφόρων ξένων προμηθευτών και κατασκευαστών (Ισραηλινών στην συγκεκριμένη περίπτωση).

Η παρατεταμένη έλλειψη συνεργασίας και υποστήριξης από τον αρχικό κατασκευαστή μαθηματικά οδηγεί κρίσιμα οπλικά συστήματα σε χαμηλές διαθεσιμότητες και τελικά στην απαξίωση.

Και ιδιαίτερα όταν μιλάμε για «ευαίσθητο» αεροπορικό υλικό τα περιθώρια είναι ελάχιστα, καθώς λύσεις για την υποστήριξή του, όπως το reverse engineering που με τόση ευκολία επικαλούνται πολλοί, είναι απλώς ανεδαφικές εάν κανείς θέλει να τηρεί τους στοιχειώδεις κανόνες ασφαλείας.

Aπό τα εναπομείναντα τουρκικά F-4ET/2020 εκτιμάται πως παραμένουν επιχειρησιακά μόνο 34-35 λόγω αδυναμίας υποστήριξης των ισραηλινής προέλευσης ηλεκτρονικών συστημάτων τους. Εδώ διακρίνεται και το ατρακτίδιο παρεμβολών EL/L-8222

Κλείνοντας θα επαναλάβουμε την καθοριστική σημασία που έχει ο ανθρώπινος παράγοντας ακόμη και στο πλέον «τεχνολογικό» εκ των Όπλων, την Αεροπορία. Στον τομέα αυτόν η ΤΗΚ έχει να επιδείξει σύγχρονα και επαρκή σε αριθμούς αεροσκάφη (T-38M, KT-1T) και κορυφαίες υποδομές (EHTES, ACMI κτλ.). Από την άλλη όμως το κύμα μαζικών παραιτήσεων έμπειρων στελεχών της αποτελεί καίριο πλήγμα για τις επιχειρησιακές της ικανότητες.

______

Σημειώσεις:
*Ως γνωστόν, στο πλαίσιο του εκτεταμένου προγράμματος αναβάθμισης των τουρκικών F-16 Block-40/50, παραγγέλθηκαν 180 κιτς αναβάθμισης των υπαρχόντων ραντάρ ΑΝ/APG-68(V)5/(V)7 στο επίπεδο (V)9. Εφόσον λοιπόν δεν μιλάμε για ολόκληρα νέα ραντάρ, απομένουν για μετεγκατάσταση στα Block-30, αφαιρούμενα απάρτια μόνο που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τα αντίστοιχα παλαιότερα των AN/APG-68(V)3 των τελευταίων.

**Να σημειώσουμε εδώ πως το ανά μονάδα κόστος για την έκδοση F-35A, βάσει της πρόσφατα υπογραφείσας συμφωνίας του Αμερικανικού Υπουργείου Άμυνας με την Lockheed Martin για την LRIP-8, κυμαίνεται στα 94,8 εκατ. δολάρια!

Και αυτό μη συμπεριλαμβανομένου του κόστους του κινητήρα!

***Έχει εγκατασταθεί θυρίδα για τοποθέτηση κατακόρυφης φωτομηχανής ακριβώς μπροστά από την ράμπα, ενώ οι αντίστοιχες κονσόλες ελέγχου της με το σύστημα σχεδίασης & ελέγχου αποστολής (MPCS) και το σχετικό λογισμικό (αμφότερα αναπτυχθέντα από την Aselsan στο πλαίσιο του προγράμματος “ASA Open Skiew”) βρίσκονται στο εσωτερικό της καμπίνας.

πηγη