Τουρκικές διεκδικήσεις στη Μεσόγειο

Πρόσφατες δημοσιεύσεις στον κυπριακό τύπο δείχνουν ότι  η Τουρκία ετοιμάζεται να δημιουργήσει Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) στη Μεσόγειο με την Αίγυπτο.

Εάν η  Ελλάδα δεν αντιδράσει έγκαιρα  και η Αίγυπτος αποδεχτεί μια τέτοια οριοθέτηση, που δεν δίνει  δικαιώματα ΑΟΖ στα ελληνικά νησιά Καστελόριζο, Δωδεκάνησα  και Κρήτη (αντίθετα με το νέο Δίκαιο της Θάλασσας), τότε θα συμβεί η ΑΟΖ της Τουρκίας να συνορεύει με αυτή της Αιγύπτου και θα εξαφανίσει  την αντίστοιχη  μεταξύ Ελλάδος και Κύπρου.

Τα τελευταία δυο χρόνια η Τουρκία προσπαθεί  να δημιουργήσει ένα νέο προηγούμενο στο νέο Δίκαιο της Θάλασσας, υποστηρίζοντας ότι μόνο η νότια κατ αυτούς Κύπρος έχει μια περιορισμένη ΑΟΖ, ενώ αρνείται να δεχτεί ότι κατοικημένα νησιά, όπως η Κρήτη, τα Δωδεκάνησα και το Καστελόριζο, έχουν δικαιώματα ΑΟΖ.

Επίσης δεν είναι απίθανο η Τουρκία να  βρίσκεται πίσω από την ξαφνική ακύρωση των διαδικασιών για την υπογραφή της συμφωνίας μεταξύ  Ελλάδος και  Αλβανίας, για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των θαλασσίων ζωνών που δικαιούνται οι δυο χώρες σύμφωνα με το νέο Δίκαιο της Θάλασσας.

Δεν πρέπει να ξεχνούμε επίσης ότι η ελληνοτουρκική διένεξη στο Καστελόριζο για την  ελληνική υφαλοκρηπίδα,  που έθεσε  σε κινητοποίηση τον αμυντικό μηχανισμό της Ελλάδας  και  όπως φάνηκε λίγο έλλειψε να οδηγήσει σε μια νέα κρίση, ήταν ένα μήνυμα της Τουρκίας ότι καμία απόφαση για εκμετάλλευση πετρελαϊκών κοιτασμάτων στο Αιγαίο δεν μπορεί να γίνει χωρίς την συγκατάθεση της .

Η πραγματική όμως  αιτία της διένεξης είναι η πρόθεση της Ελλάδας για οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ  Ελλάδας και Αιγύπτου, γεγονός που  τρομάζει την Τουρκία.

Για τις τουρκικές επιδιώξεις, η τοποθεσία που βρίσκεται το Καστελόριζο, έχοντας δική του Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) ως κατοικούμενο νησί σύμφωνα με το νέο Δίκαιο της Θάλασσας, αποτελεί και το σημείο οριοθέτησης της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης της Ελλάδας με την Αίγυπτο και με την Κύπρο.

Η περιοχή της ΑΟΖ καλύπτει παγκοσμίως το 36% των ωκεανών, που περιέρχονται έτσι στην εθνική δικαιοδοσία από οικονομική σκοπιά και αφαιρούνται αντίστοιχα από τη διεθνή περιοχή της ανοικτής θάλασσας. Σ’ αυτήν αλιεύονται περί τα 95% των παγκόσμιων αλιευμάτων και στο βυθό της βρίσκονται τα 87% των μέχρι σήμερα γνωστών παγκοσμίως υποθαλάσσιων αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Εξίσου σημαντικό γεγονός αποτελεί ότι ουσιαστικά η ΑΟΖ περιέλαβε και συγχώνευσε στο καθεστώς της τον προϋφιστάμενο θεσμό της υφαλοκρηπίδας, που ταυτίσθηκε πλέον με τον βυθό της ΑΟΖ (τουλάχιστον μέχρι το όριο των 200  μιλίων από την ακτή).

 Η Τουρκία δεν υπόγραψε την συνθήκη, ζητώντας να ισχύσουν ειδικές διατάξεις για το καθεστώς του Αιγαίου, ήταν όμως από τις πρώτες που την εφάρμοσαν στη Μαύρη Θάλασσα.

Τόσο η Κύπρος όσο και η Αίγυπτος, η Λιβύη αλλά και η Ελλάδα, έχουν προχωρήσει σε διαφορετικό βαθμό σε διερευνητικές επαφές και συμφωνίες οριοθέτησης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης.

Για τις αραβικές χώρες τα κίνητρα είναι καθαρά οικονομικά, ενώ για την Κύπρο και την Ελλάδα  η γεωπολιτική διάσταση του εγχειρήματος είναι εμφανής. Η Ελλάδα ξεκίνησε επαφές με την Αίγυπτο, αλλά ακόμα δεν έχει επικυρώσει διμερείς συμφωνίες που πρέπει να κατατεθούν στον αρμόδιο (για το Δίκαιο της Θάλασσας) Οργανισμό του ΟΗΕ. Το ίδιο ισχύει και για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου.

Η Τουρκία μονομερώς έχει οριοθετήσει την διεκδικούμενη από αυτήν Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (όπως φαίνεται στην ανωτέρω εικόνα) και παράλληλα έχει ορίσει 3 πεδία έρευνας υπό την ευθύνη της τουρκικής εταιρείας πετρελαίου ΤPAO, εκ των οποίων το 1ο πεδίο εφάπτεται στην υφαλοκρηπίδα του Καστελόριζου, όπου και διεξήχθησαν οι έρευνες του Νορβηγικού σκάφους.

Μετά από όλα αυτά είναι αδιανόητο να επιμένει η Ελλάδα ότι η μοναδική της διαφορά με την Τουρκία είναι νομικής φύσης και αφορά την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, όταν από το 1982 και μετά  η έννοια αυτή έχει υπερκερασθεί από αυτή της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ).

Τέλος, είναι βέβαιον ότι η  Τουρκία, εάν δεν αντιδράσει η Ελλάδα,  θα συνεχίσει  τις προσπάθειες να μειώσει την ΑΟΖ της Ελλάδας και της Κύπρου και κατ’ επέκταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Μεσόγειο.

Χρήστος Κουτσογιαννόπουλος

Ταξίαρχος(ε.α)

Πρώην Δντής  Διεθνών Σχέσεων ΥΠΕΘΑ

  

ΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ ΑΠΗΧΟΥΝ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ

ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ ΤΟΥ
ΠΗΓΗ