Η ανατολή της ημισελήνου Η Τουρκία έχει εξελιχθεί σε ανερχόμενη περιφερειακή δύναμη

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΟΥΛΓΕΡΙΔΗΣ

«Η Τουρκία είναι έτοιμη». Το κεντρικό σλόγκαν της τουριστικής καμπάνιας στην ΚωνσταντινούποληΠολιτιστική Πρωτεύουσα για το 2010- είναι ταυτόχρονα το σύνθημα μιας νέας εθνικής αυτοπεποίθησης.

Εννιά χρόνια μετά την προσφυγή στο ΔΝΤ, η Τουρκία δεν ζει τον μύθο της, όπως οι καρντάσηδες στην άλλη πλευρά του Αιγαίου. Αντιθέτως, τον κατασκευάζει. Κατ΄ αρχάς προσέχει πού βάζει την υπογραφή της. Η πρόσφατη κοινή συμφωνία μεταξύ Ερντογάν, Λούλα και Αχμαντινετζάντ το αποδεικνύει με τον πιο εύγλωττο τρόπο.

Τα μεγαλύτερα ειδησεογραφικά πρακτορεία παραμένουν μέχρι σήμερα μουδιασμένα, αλλά οι νέοι businessmen της πολιτικής έπαιξαν το χαρτί τους και κέρδισαν τις εντυπώσεις. Το Ιράν δίνει ελαφρώς εμπλουτισμένο ουράνιο και παίρνει υψηλά εμπλουτισμένο πυρηνικό καύσιμο. Εγγυητές στο αλισβερίσι η Βραζιλία του Λούλα και η Τουρκία του Ερντογάν, ο οποίος είδε τις μετοχές του να χτυπάνε λίμιτ απ και κατά την επίσημη επίσκεψή του στην Ελλάδα.Τα στιγμιότυπα αυτά έρχονται από το μέλλον της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, υποστηρίζει ο Μichael Τhumann στη γερμανική «Ζeit». Η Αγκυρα κλείνει συμφωνίες παγκόσμιου ενδιαφέροντος και χωρίς τη μεσολάβηση της Δύσης. Και μαζί με έναν άλλο παίκτη- τη Βραζιλία - καταφέρνει να γυρίσει την παρτίδα εκεί όπου συνήθως αποτυγχάνει το «παλαιό καθεστώς»: τον αξιοπρεπή συμβιβασμό εκ μέρους του Ιράν. Μήπως έφτασε η ώρα να μεγαλώσει η λίστα με τις ανερχόμενες δυνάμεις της περιφέρειας (Κίνα, Ινδία, Βραζιλία), αυτό που ο Φαρίντ Ζακαρία ονομάζει η «ανατολή των άλλων» (rise of the rest); Πριν από πέντε χρόνια η χώρα του Ταγίπ Ερντογάν ήταν απλώς μια υποψήφια προς ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση χώρα. Σήμερα αυτό το κοστούμι παραείναι στενό για τις φιλοδοξίες της, που ξεκινούν από τη Μεσόγειο και κατευθύνονται προς τα ενδότερα της Ασίας. Ακόμη κι αν τα αγκάθια στο εσωτερικό της επιμένουν: στο Κουρδικό και το Κυπριακό η Αγκυρα δεν έχει ανακαλύψει ακόμη τη μέθοδο που κατά τα άλλα εφαρμόζει η ίδια στο εξωτερικό.
«Μηδενικά προβλήματα».
Πρόκειται για μια μέθοδο πολύ απλή στη σύλληψή της: τα «μηδενικά προβλήματα» με τους γείτονες. Η Τουρκία συνομιλεί με τη Χαμάς- η αλληλεγγύη προς τους Παλαιστινίους είναι δεδομένη εδώ και δεκαετίες-, αλλά δεν αποκλείει το Ισραήλ από το τραπέζι του διαλόγου. Ο τούρκος πρωθυπουργός είναι ο σύγχρονος ήρωας του αραβικού κόσμου- η οργίλη αντίδρασή του εναντίον του Σιμόν Πέρες έχει μείνει θρυλική-, αλλά και ο στρατηγικός σύμμαχος του Ισραήλ. Σε κάθε περίπτωση, έχει το συγκριτικό πλεονέκτημα μιας νόμιμα εκλεγμένης κυβέρνησης που πιστεύει στο πολιτικό Ισλάμ, αλλά απέχει έτη φωτός από τα καθεστώτα της Αιγύπτου και της Συρίας. Στεγανά δεν υπάρχουν ούτε και προς τον άλλοτε εχθρό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η Ρωσία- από την οποία η Τουρκία δέχεται τα 2/3 του φυσικού της αερίου- υπέγραψε τον Μάιο συμφωνία με την Αγκυρα για την κατασκευή του πρώτου πυρηνικού σταθμού της.
«Βούτυρο αντί για στρατιώτες».
Η συνεργασία με τους γείτονες δεν σταματά εκεί. Τουρκία και Ιράκ υπέγραψαν 48 συμφωνίες συνεργασίας το 2009, ενώ οι Σύριοι, που πριν από δέκα χρόνια έφτασαν στα πρόθυρα πολέμου με την Τουρκία, σήμερα μπορούν να ταξιδεύουν σε αυτήν χωρίς βίζα. Παράλληλα, ως 17η οικονομία στην παγκόσμια κατάταξη η Τουρκία μπορεί να κατασκευάζει πολυκατοικίες στο Ντουμπάι και αεροδρόμια στην Αφρική ή να στέλνει τόνους ανθρωπιστικής βοήθειας στα Βαλκάνια, ακολουθώντας πιστά τον κανόνα «βούτυρο αντί για στρατιώτες». Ετσι, στα τέλη Απριλίου ο πρόεδρος Γκιουλ καλωσόρισε στην Κωνσταντινούπολη τους ηγέτες της Σερβίας και της Βοσνίας για να γιορτάσουν την πρόοδο των σχέσεών τους.

Συμφωνία με το Ιράν, μνημόνια συνεργασίας με την Ελλάδα, αναθέρμανση των σχέσεων με τη Ρωσία. Η Τουρκία δεν θέλει να είναι απλώς η γέφυρα τριών ηπείρων

«Ο Κίσινγκερ της Μεσογείου» Η νέα τουρκική αυτοπεποίθηση έχει και τη χάρη και το όνομα. Κι αυτό δεν είναι άλλο από τον Αχμέτ Νταβούτογλου, τον υπουργό Εξωτερικών και μέντορα του Ερντογάν. Οι φοιτητές Διεθνών Σχέσεων πίνουν νερό στο όνομά του και οι υπόλοιποι παίκτες της διεθνούς σκακιέρας που δεν μπορούν να αποκρυπτογραφήσουν τη στρατηγική του έχουν εφεύρει την κωδική ονομασία «ο Κίσινγκερ της Μεσογείου» (προφέρεται με την απαιτούμενη δόση δέους και συμπλέγματος κατωτερότητας). Κι όμως, τα πολιτικά αξιώματά του είναι ξεκάθαρα, όταν έρχεται η ώρα του εθνικού συμφέροντος. Ως γνήσιος οπαδός του ρεαλισμού, δεν αφήνει συνέντευξη να πάει χαμένη χωρίς να υπενθυμίσει τη «στρατηγική θέση της Τουρκίας μεταξύ Αφρικής, Ευρώπης και Ασίας». Στο παρασκήνιο η αόρατος χειρ κανονίζει περισσότερο χειροπιαστές λεπτομέρειες. Την επαφή των 100 τούρκων επιχειρηματιών με την ελληνική κυβέρνηση, για παράδειγμα.
Αυτό που ενώνει τελικά την Τουρκία με τη Βραζιλία και την Ινδία δεν είναι η εξαγωγή μιας νέας ιδεολογίας, αλλά η οικονομική δύναμη και ανεξαρτησία.
Στα ταξίδια τους οι Ερντογάν και Γκιουλ περιστοιχίζονται από επιχειρηματίες και όχι από εκπροσώπους του πολιτικού Ισλάμ. Στον καιρό της οικονομικής ύφεσης ακόμη και το Κοράνι μπορεί να περιμένει.

ΠΗΓΗ