H Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται σήμερα αρκετά μακριά από το να μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα “σύγχρονο κράτος εθνικής ασφάλειας”, δηλαδή ως κράτος ικανό να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τόσο τις “παραδοσιακές” απειλές και κινδύνους όσο και τις νέες “ασύμμετρες” προκλήσεις που προέρχονται από ένα δραματικά συνθετότερο και ιδιαίτερα απρόβλεπτο διεθνές και περιφερειακό περιβάλλον.
Ο βασικότερος λόγος αυτής της υστέρησης είναι η -σχεδόν πλήρης- έλλειψη ενός θεσμικού συστήματος χάραξης και σχεδιασμού στρατηγικής εθνικής ασφάλειας, όπου οι φορείς των δύο βασικών συνιστωσών της στρατηγικής εθνικής ασφάλειας ενός σύγχρονου κράτους, δηλαδή το υπουργείο των Εξωτερικών και το υπουργείο Εθνικής Αμυνας, αναλαμβάνουν να καταγράψουν μέσω συγκεκριμένων κειμένων στα θεσμικά τους όργανα τους βραχυπρόθεσμους, μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους της στρατηγικής εθνικής ασφάλειας καθώς και τα μέσα υλοποίησής της.
Στο υπουργείο των Εξωτερικών της χώρας μας δεν υπάρχει μέχρι και σήμερα κάποιο επίσημο κείμενο το οποίο να αναφέρεται στους εθνικούς σκοπούς, στα ζωτικά συμφέροντα και, κυρίως, στην ιεράρχησή τους, αν και το ΥΠΕΞ άρχισε κατά την τελευταία δεκαετία να έχει μια πιο ουσιαστική συμβολή στην ετοιμασία της Πολιτικής Εθνικής Αμυνας (ΠΕΑ), στην οποία πιο πρόσφατα προστέθηκε και ο όρος της Ασφάλειας (ΠΕΑΑ).
Στην τελευταία, η οποία εκδίδεται από το υπουργείο Εθνικής Αμυνας και αποτελεί την πλησιέστερη -και μοναδική προς το παρόν- επίσημη “θεσμική” προσέγγιση σε θέματα υψηλής στρατηγικής της χώρας, παρατηρείται ένα σοβαρό έλλειμμα όσον αφορά τόσο στον ορισμό των εθνικών συμφερόντων όσο και στην ιεράρχησή τους.
Με άλλα λόγια, από πλευράς “θεσμικής αναφοράς”, μέσω δηλαδή της διατύπωσής της σε επίσημα κείμενα, η στρατηγική της Ελλάδας στον ευαίσθητο τομέα της ασφάλειας εμφανίζεται κατακερματισμένη και ασαφής.
Είναι ενδιαφέρον ότι παρόμοια είναι η εικόνα που παρουσιάζει και το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, το οποίο έχει σήμερα καταστεί ο τρίτος βασικός πυλώνας εθνικής ασφάλειας της χώρας.
Αποτελεί πράγματι θετική εξέλιξη ότι μετά από μια περίοδο εσωστρέφειας και αδράνειας τα υπουργεία Εξωτερικών και Εθνικής Αμυνας προχώρησαν στην επίσημη εξαγγελία εκπόνησης δογμάτων εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής, αν και το πραγματικό γεγονός της στασιμότητας που παρατηρείται στην εκπόνησή τους έχει ήδη σοβαρές αρνητικές συνέπειες στην αξιοπιστία των σχετικών εξαγγελιών.
Ακόμη περισσότερο, η ανάπτυξη ενός συνολικού και συγκροτημένου εθνικού σχεδίου για την ασφάλεια της χώρας επιβάλλει τη συμπλήρωση του παραπάνω -αν και ακόμη ελλιπούς- θεσμικού υποβάθρου από ένα θεσμικό κείμενο που θα αφορά στην “εσωτερική ασφάλεια” στην εξαγγελία -και κυρίως στην εκπόνηση- του οποίου θα έπρεπε ήδη να έχει προχωρήσει το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.
Η ανάγκη θεσμικής προετοιμασίας και συνολικού εθνικού σχεδιασμού είναι μονόδρομος για μια χώρα που είναι γεωγραφικά τοποθετημένη σε μία από τις δυσκολότερες γειτονιές του πλανήτη και η οποία αντιμετωπίζει ταυτόχρονα το φάντασμα της οικονομικής χρεοκοπίας.
Παναγιώτης Τσάκωνας, Αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου
strategyreport
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου