Με το νομοσχέδιο μεταφέρεται στην πραγματικότητα η κοινοτική οδηγία για τις συμβάσεις προμηθειών, έργων και υπηρεσιών στους τομείς της Άμυνας και της Ασφάλειας.
Στη συζήτηση στο Υπουργικό Συμβούλιο έλαβε επίσης τον λόγο ο Αναπληρωτής Υπουργός Άμυνας κ. Πάνος Μπεγλίτης, ο οποίος αναφέρθηκε ειδικότερα στον ρόλο που αναμένεται να διαδραματίσει η ελληνική αμυντική βιομηχανία, και ο Υπουργός Δικαιοσύνης κ. Χάρης Καστανίδης, ο οποίος συμφώνησε με τις δικονομικού περιεχομένου ρυθμίσεις του νομοσχεδίου.
Το πολυσέλιδο νομοσχέδιο τίθεται σε 10ήμερη διαβούλευση,χρόνος που εκτιμάται ότι δεν είναι αρκετός για τη μελέτη του.
Σύμφωνα με όσα υποστήριξε ο Βενιζέλος στη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου ,το τοποίο των εξοπλισμών δεν είναι καθόλου μα καθόλου ευαχάριστο,αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε αγορά που γίνεται είναι εκ των πραγμάτων ύποπτη
* "Ο χώρος των αμυντικών προμηθειών είναι διαχρονικά βεβαρημένος με την κοινή αίσθηση ότι δε γίνεται διαφανής, έντιμη και αποτελεσματική διαχείριση σημαντικών κονδυλιών που επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό και άρα τα ετήσια δημοσιονομικά ελλείμματα και εν τέλει το δημόσιο χρέος.
Φήμες, καταγγελίες, δικαστικές και κοινοβουλευτικές έρευνες, ακριτομυθίες και υπαινιγμοί
Υπό συνθήκες οξείας δημοσιονομικής και οικονομικής κρίσης, η αχλή που υπάρχει στο χώρο των αμυντικών προμηθειών γίνεται ακόμη πιο βαριά, με αποτέλεσμα να επηρεάζονται τελικώς τα κριτήρια της κοινής γνώμης αλλά και των υπευθύνων διαμορφωτών της (πολιτειακοί παράγοντες, κόμματα, μέσα ενημέρωσης, ειδικοί επιστήμονες, στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό που χειρίζεται παρόμοια θέματα) ως προς την ίδια την εθνική αμυντική σχεδίαση και την αξιολόγηση των πραγματικών αναγκών των Ενόπλων Δυνάμεων σε οπλικά συστήματα και γενικότερα σε αμυντικό υλικό:
Από τη μία πλευρά σχεδόν κάθε προμήθεια αμυντικού υλικού θεωρείται περιττή, ύποπτη ή έστω πολυτελής, λόγω του συνήθους υψηλού κόστους αντίστοιχων προγραμμάτων, ενώ από την άλλη πλευρά κάθε παρούσα ή επικείμενη διατάραξη της ισορροπίας δυνάμεων μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας ιδίως στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και τη Θράκη, καθίσταται πηγή ανησυχιών και επικρίσεων.
*Με την ανάληψη των καθηκόντων της σημερινής κυβέρνησης τον Οκτώβριο του 2009 βρεθήκαμε αντιμέτωποι με αυτήν την κατάσταση, της οποίας αξίζει να επισημάνουμε μερικά ειδικότερα στοιχεία:
α. Μεγάλα κρίσιμα προγράμματα όλων των κλάδων βρισκόντουσαν σε μακροχρόνια καθυστέρηση ή σε οξεία νομική εμπλοκή.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα προγράμματα των υποβρυχίων του Πολεμικού Ναυτικού σε συνδυασμό με την τύχη των ΕΝΑΕ (Σκαραμαγκάς), το πρόγραμμα των μεταφορικών ελικοπτέρων του Στρατού Ξηράς NH 90, το σύστημα αυτοπροστασίας (ASPIS) των αεροσκαφών F16 block 52+, το πρόγραμμα επικοινωνιών ζώνης μάχης ΕΡΜΗΣ, τα ανταλλακτικά όλων των πτητικών μέσων της Πολεμικής Αεροπορίας, η εργοστασιακή συντήρηση των κινητήρων των αεροσκαφών F16 κ.ο.κ. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στην έρπουσα εκκρεμότητα της προμήθειας των βλημάτων 120 χιλ. για τα νέου τύπου άρματα Leopard που είχε ήδη προμηθευτεί και παραλάβει ο Στρατός Ξηράς.
*Οι συμβάσεις των αντισταθμιστικών ωφελημάτων (ΑΩ) σε σημαντικό ποσοστό ήταν ανεκτέλεστες και κατέληγαν στην επιβολή μικρών, σε πραγματική αξία, ποινικών ρητρών, ενώ όσες δεν είχαν λήξει δυσλειτουργούσαν σε μεγάλο επίσης ποσοστό. Η κατάσταση αυτή είχε ως αποτέλεσμα να στερείται η αμυντική βιομηχανία ενός σαφούς πλαισίου μέσα στο οποίο θα μπορούσε να αναπτύξει τις πρωτοβουλίες της.
γ. Η εφαρμογή της ισχύουσας εθνικής νομοθεσίας (κυρίως του νόμου 3433/2006) άνοιγε σημαντικά μέτωπα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς βασικές παράμετροί της (ΕΒΣ, ΕΠΑ, ΑΩ) αντιτίθενται, κατά την άποψη των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (αλλά και σε ορισμένα σημεία και κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ε.Ε.), στο πρωτογενές και το παράγωγο ευρωπαϊκό ενωσιακό δίκαιο.
δ. Είχε ήδη εκδοθεί η Οδηγία 2009/81/ΕΚ για τις προμήθειες αμυντικού υλικού και η χώρα μας είχε ούτως ή άλλως υποχρέωση μεταφοράς της στην εθνική έννομη τάξη μέχρι τον Αύγουστο του 2011.
* Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και το παρόν σχέδιο νόμου, με το οποίο μεταφέρεται στην εθνική έννομη τάξη η Οδηγία 2009/81/ΕΚ για τις δημόσιες συμβάσεις στους τομείς της Άμυνας και Ασφάλειας.
Με το σχέδιο νόμου αφενός μεν εκσυγχρονίζεται, απλουστεύεται και συστηματοποιείται η εθνική νομοθεσία, με βασικό άξονα την εισαγωγή νέων εγγυήσεων διαφάνειας υπό τον έλεγχο της Βουλής και του Ελεγκτικού Συνεδρίου, αφετέρου δε εναρμονίζεται πλέον η εθνική με την κοινοτική νομοθεσία, ώστε να εξαλειφθούν οι εστίες τριβής με την ΕΕ και ιδίως με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Πρόκειται συνεπώς για μία εθνική νομοθετική πρωτοβουλία που είχε αναγγελθεί και προγραμματιστεί με την ανάληψη των καθηκόντων της Κυβέρνησης.
Τούτων δοθέντων, καταγράφηκε με δική μας πρόταση και στο Μνημόνιο που διέπει τη συνεργασία της χώρας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, κατά την τελευταία τροποποίησή του.
*Η Οδηγία 2009/81/ΕΚ είναι ένα εκτεταμένο και λεπτομερές κείμενο. Κρίσιμες έννοιες που περιλαμβάνονται στην Οδηγία είναι αντικείμενο επεξεργασίας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη - μέλη στο πλαίσιο ομάδων εργασίας (workshops) που οργανώθηκαν.
Είναι επίσης κρίσιμο να σημειωθεί ότι, στο πλαίσιο του θεσμικού συστήματος της Ε.Ε., η εφαρμογή της Οδηγίας από τη σκοπιά της εσωτερικής αγοράς διασταυρώνεται με πολύ σημαντικές πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται από το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων με σύνθεση Υπουργών Άμυνας και από το Δ.Σ. του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας (EDA/EOA) υπό την προεδρεία της Υπάτης Εκπροσώπου της ΕΕ και Αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τη συμμετοχή των Υπουργών Άμυνας των κρατών-μελών.
Υπάρχουν συνεπώς λεπτές ισορροπίες μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου, μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας, μεταξύ κρατών-μελών που είναι κυρίως παραγωγοί και πωλητές πολεμικού υλικού και υλικού ασφάλειας και κρατών-μελών που είναι αγοραστές κ.ο.κ.
Η Οδηγία λαμβάνει ούτως ή άλλως υπόψη της μια σειρά από χρήσιμες παραμέτρους στον χώρο των αμυντικών προμηθειών, όπως η ίδια η ύπαρξη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας, η ύπαρξη του ΝΑΤΟ και των οργανισμών του, όπως η NAMSA, οι διακρατικές συμβάσεις, διμερείς ή πολυμερείς, η ύπαρξη διεθνών οργανισμών, όπως ο OCCAR που συγκροτείται κατά βάση από κράτη-μέλη της ΕΕ και αναπτύσσει αμυντικά προγράμματα κ.ο.κ.
Καθώς η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα-μέλος που, μέσω της αλλαγής της εθνικής της νομοθεσίας, προβαίνει στην ενσωμάτωση της Οδηγίας (που λαμβάνεται ούτως ή άλλως ήδη υπόψη ερμηνευτικά και αναπτύσσει την ισχύ της), είναι πιθανόν να χρειαστούν στο μέλλον επιμέρους προσαρμογές και βελτιώσεις, ανάλογα με την ωρίμανση και οριστικοποίηση των κοινών ευρωπαϊκών αντιλήψεων στα θέματα που συνδέονται με την Οδηγία, κυρίως μέσω της πρακτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της νομολογίας του Δικαστηρίου της ΕΕ.
*Οι βασικές αλλαγές που επέρχονται με το παρόν σχέδιο νόμου είναι:
α. Tίθεται όλο το σύστημα προμηθειών στον τομέα της άμυνας υπό τον διαρκή έλεγχο της Βουλής.
Η Ειδικής Διαρκής Επιτροπή Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων διατυπώνει τη γνώμη της στο πλαίσιο της κατάρτισης του Μακροπρόθεσμου (15ετούς) και του Τριετούς Κυλιόμενου Προγράμματος Προμηθειών Αμυντικού Υλικού.
Επίσης, ενημερώνεται και διατυπώνει τη γνώμη της για την ενεργοποίηση όλων των υποπρογραμμάτων που αφορούν την απόκτηση στρατιωτικού εξοπλισμού ανεξαρτήτως ποσού.
Επιπλέον, η Επιτροπή έχει τη δυνατότητα συνεχούς και πλήρους πρόσβασης στους σχετικούς φακέλους ή αναζήτησης όλων των πληροφοριών από τα Γενικά Επιτελεία και τη Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων (ΓΔΑΕΕ).
β. Συγκροτείται στο ΥΠΕΘΑ Κεντρική Αρχή Προμηθειών που είναι αρμόδια για τη διαπραγμάτευση, σύναψη και παρακολούθηση όλων των συμβάσεων για την προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού, είτε αυτές είναι κύριες, είτε συμβάσεις υποστήριξης.
Διασφαλίζεται κατά τον τρόπο αυτό η διακλαδικότητα και διευκολύνεται η ορθή και έγκαιρη εκτίμηση του συνολικού κόστους κύκλου ζωής κάθε προμήθειας που έως τώρα εμφανίζεται να επιμερίζεται μεταξύ κύριας σύμβασης, αρχικής υποστήριξης, εν συνεχεία υποστήριξης κ.ο.κ.
Η Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων μετατρέπεται σε Κεντρική Αρχή Προμηθειών, με τις αλλαγές που είναι αναγκαίες στο οργανόγραμμά της, προκειμένου να επιτελεί τον σκοπό της αυτό.
Τα Γενικά Επιτελεία των κλάδων και εν τέλει το ΓΕΕΘΑ σε διακλαδική βάση και σύμφωνα με τις αρχές της κάθετης δομής διοίκησης προσδιορίζουν και τεκμηριώνουν τις ανάγκες τους στο πλαίσιο του μακροπρόθεσμου και του τριετούς κυλιομένου προγράμματος αμυντικών προμηθειών, διαμορφώνουν τις προδιαγραφές χωρίς να προκαταλαμβάνουν την τελική επιλογή ή να την στρέφουν εξ αρχής προς ορισμένη κατεύθυνση, αξιολογούν και ενσωματώνουν το υλικό και έχουν την ευθύνη για την διαχείρισή του από πραγματικής απόψεως, ενώ η ΓΔΑΕΕ έχει βεβαίως τη νομική και οικονομική διαχείριση των θεμάτων, σε στενή συνεργασία με το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους.
γ. Τυποποιούνται με σαφή και συστηματικό τρόπο οι διαδικασίες σύναψης συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών στον τομέα της άμυνας, σε εναρμόνιση με την Οδηγία 2009/81, μέσω των οποίων μπορεί να πραγματοποιηθεί μια προμήθεια όταν ενεργοποιείται ένα υποπρόγραμμα, μετά από γνώμη της αρμόδιας κοινοβουλευτικής επιτροπής και απόφαση του ΚΥΣΕΑ.
Στην απόφαση αυτή καθορίζεται και η διαδικασία που αρμόζει στην συγκεκριμένη προμήθεια (π.χ. διακρατική σύμβαση, ανταγωνιστικός διάλογος, ανοιχτός διαγωνισμός, κ.ο.κ.). Κατ’ αυτόν τον τρόπο, επιτυγχάνεται η απλούστευση και η από-γραφειοκρατικοποίηση όλων των διαδικασιών, ώστε να διασφαλίζεται η ταχύτητα, η εγκυρότητα και κυρίως η διαφάνεια των διαδικασιών, χωρίς να προκαλούνται περιττές ή τεχνητές αμφισβητήσεις.
δ. Εκτός από τον έλεγχο της Βουλής, διατηρείται και επεκτείνεται ο προσυμβατικός έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
ε. Το κρισιμότερο όμως είναι ότι με το παρόν σχέδιο νόμου εισάγονται αυστηρές και αναλυτικές εγγυήσεις διαφάνειας, αρχής γενομένης από την ενσωμάτωση στο νόμο του κώδικα δεοντολογίας που διέπει τις κάθε είδους επαφές του στρατιωτικού και πολιτικού προσωπικού του ΥΠΕΘΑ με τους εκπροσώπους των οικονομικών φορέων που συμμετέχουν στις διαγωνιστικές διαδικασίες και τις διαδικασίες διαπραγμάτευσης για τη σύναψη συμβάσεων.
Θεσπίζονται απαγορεύσεις για τη χρηματοδότηση ενδιαμέσων, μεσαζόντων ή πρακτόρων, απαγορεύονται οι εξωχώριες εταιρείες, εισάγοντας υποχρέωση γνωστοποίησης όλων των συμβάσεων με υποκατασκευαστές, υπεργολάβους, συμβούλους κ.ο.κ.
Επιπλέον, ο ανάδοχος δεσμεύεται από τη ρήτρα ακεραιότητας, η οποία προβλέπει ότι απαγορεύονται οι παράνομες πληρωμές που γίνονται πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη λήξη της σύμβασης, με αποδέκτες ένα ευρύτατο φάσμα, προσώπων, όπως υπαλλήλους, συλλογικά όργανα της αναθέτουσας αρχής, πολιτικά κόμματα, βουλευτές ή αιρετά όργανα της τοπική και περιφερειακής αυτοδιοίκησης, υπουργούς, καθώς και τους συγγενείς, φίλους, συνεργάτες τους και τρίτους που λειτουργούν ως ενδιάμεσοι για τη διοχέτευση αυτών των χρηματικών ποσών, η μη τήρηση της οποίας επισύρει αυστηρές κυρώσεις και αποδέχεται τη δυνατότητα της αναθέτουσας αρχής να διενεργεί ελέγχους.
στ. Καταργούνται οι έννοιες της ελληνικής βιομηχανικής συμμετοχής (ΕΒΣ) και της εγχώριας προστιθέμενης αξίας (ΕΠΑ) που γεννούν τριβές με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τη νομολογία του Δικαστηρίου της ΕΕ.
ζ. Θεσπίζεται η έννοια και το κριτήριο της ασφάλειας εφοδιασμού που απορρέει ως θεμελιώδες κριτήριο από την ίδια την Οδηγία και επιτρέπει στις ΕΔ να θέτουν ως προϋπόθεση την ύπαρξη εγκατάστασης του προμηθευτή εντός της ελληνικής επικράτειας, ώστε να διασφαλίζεται η ταχύτητα και η επάρκεια του εφοδιασμού τους, ιδίως σε περίπτωση κρίσης.
η. Καταργείται ο μηχανισμός των ΑΩ που προκάλεσε πλήθος αμφιβολιών και αντιρρήσεων για τρεις κυρίως λόγους:
i. γιατί το κόστος τους μετακυλύεται εκ των προτέρων στο κόστος της κύριας σύμβασης, άρα τίποτα δεν χαρίζεται αλλά όλα βαραίνουντο ελληνικό δημόσιο.
ii. γιατί η επιλογή και αποτίμηση της αξίας των συγκεκριμένων προγραμμάτων γινόταν κατά τρόπο που δεν υπάκουε σε σαφή και διαφανή κριτήρια.
iii. γιατί οι χρηματο-οικονομικές ροές από και προς την Ελλάδα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως δίαυλοι παράπλευρων ή ύποπτων πληρωμών και επιπλέον υπήρχε και υπάρχει πάντα σοβαρό πρόβλημα πιστοποίησης της δαπάνης και εκτέλεσης των συμβατικών υποχρεώσεων.
Για όλους αυτούς τους λόγους, τα ΑΩ βρίσκονται και στο στόχαστρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Σημασία έχει επομένως τώρα η συμμετοχή ελληνικών επιχειρήσεων σε ευρωπαϊκές κοινοπραξίες, η μεταφορά τεχνογνωσίας, η παραγωγή καινοτομίας, η συμμετοχή σε βιομηχανικές συμπράξεις κ.ο.κ.
θ. Προβλέπεται η κατάρτιση της Εθνικής Βιομηχανικής Στρατηγικής, η οποία, λαμβάνοντας υπόψη την Πολιτική Εθνικής Άμυνας και την Εθνική Στρατιωτική Στρατηγική, καθορίζει τα κατάλληλα μέτρα για την ασφάλεια εφοδιασμού των ΕΔ, ιδίως σε περιόδους κρίσης, μέσω της δημιουργίας μίας εγχώριας βιομηχανικής βάσης. Η Εθνική Αμυντική Βιομηχανική Στρατηγική – όπως και η Δομή Δυνάμεων σε μέσα και προσωπικό- εγκρίνεται από το ΚΥΣΕΑ μετά από γνώμη της αρμόδιας Κοινοβουλευτικής Επιτροπής.
ι. Προβλέπεται η δυνατότητα εφαρμογής του νέου νομοθετικού πλαισίου και από το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη για την προμήθεια υλικού ευαίσθητου για λόγους ασφάλειας, προκειμένου να καλύπτονται ανάγκες της Ελληνικής Αστυνομίας, του Λιμενικού Σώματος, του Πυροσβεστικού Σώματος και της ΕΥΠ.
ια. Οι ουσιαστικές διατάξεις του σχεδίου νόμου πρέπει να συνδυαστούν με την εφαρμογή των δικονομικών ρυθμίσεων που ισχύουν ούτως ή άλλως στο πεδίο των δημοσίων συμβάσεων. Οι ρυθμίσεις αυτές προσαρμόζονται τώρα στις ιδιομορφίες των συμβάσεων στους τομείς της άμυνας και ασφάλειας, σύμφωνα και με τις προβλέψεις της οδηγίας 2009/81/ΕΚ.
ιβ. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στη μέριμνα του σχεδίου νόμου να είναι διαφανής η κρίσιμη φάση της διαμόρφωσης των προδιαγραφών, έτσι ώστε ο ευρύτερος κύκλος πιθανών προμηθευτών να διατυπώνει εγκαίρως τυχόν παρατηρήσεις στη φάση του τεχνικού διαλόγου, με στόχο να εμποδίζονται τεχνητοί αποκλεισμοί ή προειλημμένες αποφάσεις που δύσκολα μπορεί να ελέγξει η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου και η Βουλή.
ιγ. Προβλέπεται η δυνατότητα των ενόπλων δυνάμεων να υλοποιούν προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης αμυντικού χαρακτήρα, ιδίως μέσω των Διακρατικών Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων Ερευνητικής και Αναπτυξιακής Συνεργασίας.
Κεντρικός στόχος της προσπάθειας είναι η δημιουργία μιας Ενιαίας Ευρωπαϊκής Αμυντικής Αγοράς και η συγκέντρωση των πόρων για έρευνα και ανάπτυξη αντί του κατακερματισμού τους σε εθνικά προγράμματα.
ιδ. Ανάμεσα στις άλλες καινοτομίες, ο νόμος επιτρέπει στην αναθέτουσα αρχή να απαιτήσει από τις αντισυμβαλλόμενες εταιρείες να αναθέτουν υπεργολαβικό έργο με ανταγωνιστικούς όρους, έτσι ώστε να ενισχύονται οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις του αμυντικού κλάδου.
ιε. Μετεξελίσσεται το Μητρώο Κατασκευαστών Αμυντικού Υλικού (ΜΚΑΥ) σε Ενιαίο Μητρώο Επιχειρήσεων Αμυντικού Τομέα (ΕΜΕΑΤ), το οποίο λειτουργεί ως επίσημος κατάλογος οικονομικών φορέων που συμμετέχουν σε διαδικασίες σύναψης συμβάσεων του παρόντος νόμου.
Με τη ρύθμιση αυτή επιτυγχάνεται η απλούστευση των διαδικασιών ελέγχου και τεκμηρίωσης της καταλληλότητας της τεχνικής ικανότητας και της οικονομικής φερεγγυότητας των υποψηφίων και επιταχύνεται η ανάθεση των παραπάνω συμβάσεων.
Προβλέπεται η δυνατότητα πώλησης στρατιωτικού εξοπλισμού, ιδίως μεταχειρισμένου ή και καινούργιου, η οποία αποφασίζεται από το ΚΥΣΕΑ ή από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας, αναλόγως της οικονομικής αποτίμησης του υλικού, μετά από γνώμη της αρμόδιας Επιτροπής της Βουλής. πηγη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου