Τουρκία & Ισλαμικό Κράτος

Η ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα άστοχων κρατικών επιλογών υποκίνησης και στήριξης κρατών, οργανώσεων και ομάδων οι οποίες σύντομα αυτονομήθηκαν και εστράφησαν κατά των δημιουργών και χορηγών τους με συγκρουσιακά και μη αναμενόμενα αποτελέσματα.  

Ακόμη και η τακτική της χαλαρής αντιμετώπισης που επεκτείνεται μέχρι και τη σιωπηλή ενθάρρυνση έχουν επιφέρει επώδυνες και αντίθετες του προσδοκώμενου καταστάσεις. Καίτοι η στρατηγική της παρενόχλησης του αντιπάλου μέσω της ενίσχυσης τρίτων μερών παραμένει ευρέως γνωστή και χρησιμοποιούμενη από αρχαιοτάτων χρόνων εντούτοις τα παραδείγματα αυτονόμησης των τελευταίων είναι συχνά και πολλάκις οδυνηρά για τον ενισχύοντα και τους στόχους του.

Επιπρόσθετα, η διακινδύνευση είναι μεγάλη όταν ο ενισχυόμενος-ενθαρρυνόμενος διακατέχεται από ιδεολογικές εμμονές (πολιτικές, εθνοτικές, θρησκευτικές, φυλετικές) και δεν υφίστανται στέρεοι δεσμοί και σταθερά συμφέροντα με τον ενισχύοντα-ενθαρρύνοντα. Ειδικότερο στο ρευστό και πολυκερματισμένο συγκρουσιακό περιβάλλον της Μέσης Ανατολής παρόμοιες τακτικές καθίστανται εξαιρετικά επικίνδυνες και απρόβλεπτες για όλους τους εμπλεκομένους.

του Ιπποκράτη Δασκαλάκη-Υποστρατήγου (εα) (26 Ιουλίου 2015)

Η Τουρκική Δημοκρατία εδραιώθηκε (1922-μέχρι σήμερα) και με την ευρεία χρήση παρομοίων μεθόδων όπου εθνοτικές και θρησκευτικές ομάδες της Ανατολίας εστρέφοντο η μια εναντίον της άλλης. Γνωστή η τακτική της στήριξης και καταφυγής σε άτακτους κουρδικούς σχηματισμούς για την εξόντωση άλλων εθνοτικών ομάδων (Έλληνες, Αρμένιοι, Ασσύριοι).

Γνωστή και η πρόκληση και ενθάρρυνση εσωτερικών αιματηρών ανταγωνισμών στην πολυπληθή κουρδική εθνότητα. Αναπόφευκτη όμως και η ιστορική τιμωρία της γιγάντωσης του κουρδικού εθνικισμού και η ένοπλη, πολύχρονη και αδιέξοδη σύγκρουση του με τις δυνάμεις ασφαλείας της Τουρκίας. Ενώ λοιπόν η αναγκαιότητα της εθνικής επιβίωσης του τουρκικού κράτους καθιστά εύλογες παραπλήσιες τακτικές, η πρόσφατη «διευκόλυνση» των ενεργειών του ISIS (Islamic State of Iraq and Syria ή Islamic State in Iraq and the Levant ή αυτοαποκαλούμενο ως Islamic State) εμφανίζεται ως ένα καιροσκοπικό παιχνίδι υψηλού ρίσκου.

Φυσικά και δεν μπορούμε να επικεντρωθούμε μόνο στην Τουρκία όταν πλήθος άλλων κρατικών δρώντων (της Μέσης Ανατολής και όχι μόνο) με τη συμπεριφορά τους και κυρίως τις ενέργειες ή παραλείψεις τους υποκίνησαν και υποστήριξαν ποικιλοτρόπως την ενδυνάμωση της προαναφερθείσας οργάνωσης. Επαναλαμβανόμενη η εκτίμηση ότι οι ΗΠΑ μαζί με κράτη του Κόλπου και την Τουρκία δημιούργησαν ένα «φρανγκεστάϊν» (υπονοείται το ISIS) τον οποίο αδυνατούν πλέον να ελέγξουν και ο οποίος στρέφεται με πρωτοφανή βιαιότητα και φανατισμό εναντίον και των δημιουργών του.

Επιστρέφουμε όμως στην Τουρκική Δημοκρατία του μη έχοντος πλέον την κοινοβουλευτική πλειοψηφία Κόμματος Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης (ΑΚΡ) και του αυταρχικού και παντοδύναμου αλλά ελαφρώς λαβωμένου από τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών του Ιουνίου 2015 (1) Προέδρου Recep Tayyip Erdogan.

Η εκπλήρωση του ονείρου της επανίδρυσης του νεοθωμανικού κράτους και της ανάδειξης της Τουρκίας σε περιφερειακή δύναμη είχε ως αποτέλεσμα να οδηγήσει σε κατάρρευση την εξαγγελθείσα και μηδέποτε εφαρμοσθείσα πολιτική Davutoglu περί «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες».

Η επιλεγείσα το 2011, πολιτική ρήξεως με το συριακό καθεστώς του Bashar Assad (παρά τις προηγηθείσες εκατέρωθεν προσεγγίσεις) οδήγησε στην εκ μέρους της Άγκυρας ενθάρρυνση, ανοχή και σιωπηρή υποστήριξη των αντικαθεστωτικών συριακών οργανώσεων.

Η πολιτική αυτή είχε την ανεπίσημη αποδοχή των δυτικών δυνάμεων αλλά και κρατών του Κόλπου. Ειδικά τα τελευταία (Σαουδική Αραβία, ΗΑΕ και Κατάρ) παρείχαν γενναιόδωρη και πάσης φύσεως υποστήριξη.

Διακίνηση πολεμικού υλικού και μαχητών ελάμβανε χώρα ανενόχλητα δια μέσου των συνόρων Τουρκίας (2), Συρίας και Ιράκ με σκοπό την ενίσχυση των Σύρων αντικαθεστωτικών.

Το εκτεταμένο διασυνοριακό λαθρεμπόριο, κυρίως καυσίμων, αποτελούσε σημαντική πηγή χρηματοδότησης όλων αυτών των οργανώσεων.

Το έδαφος της Τουρκίας είχε μεταβληθεί σε ένα ασφαλές καταφύγιο ανασύνταξης, περίθαλψης και εξόρμησης όλων αυτών των οργανώσεων.

Η γιγάντωση και ενδυνάμωση όμως των εξτρεμιστικών ισλαμιστικών οργανώσεων φαίνεται ότι περνούσε απαρατήρητη από τους κρατικούς χορηγούς και υποστηρικτές ή τουλάχιστον δεν μπορούσαν να αντιληφθούν την έκταση της.

Στόχος όλων αυτών των ετερόκλητων συμμάχων, η ανατροπή του καταπιεστικού δικτάτορα Bashar Assad και του πραγματικά απάνθρωπου καθεστώτος του έναντι κάθε κόστους. Παράλληλα όμως Τουρκία και κράτη του Κόλπου επεδίωκαν την αποδυνάμωση των Σιϊτών-Αλεβιτών και την επικράτηση του σουνιτικού στοιχείου.

Έξαφνα το 2014 ο δυτικός κυρίως κόσμος συνειδητοποιεί ότι στην περιοχή είχε δημιουργηθεί και εδραιωθεί ένα εξίσου απάνθρωπο και βίαιο και πολύ δε περισσότερο επικίνδυνο για τη σταθερότητα «καθεστώς»: το Ισλαμικό Κράτος (όπως αυτοονομάστηκε η οργάνωση ISIS).

Όταν λοιπόν τον Ιούνιο του 2014, η Μοσούλη έπεσε στα χέρια των εξτρεμιστών και αυτοί βρέθηκαν στα περίχωρα της Βαγδάτης, έντρομοι οι χορηγοί τους ανέκρουσαν «πρύμνα» προσπαθώντας να αντιμετωπίσουν ή περιορίσουν (έκαστος ανάλογα με τα συμφέροντα του) τον κίνδυνο.

 

Τότε πρωτοαναφέρθηκε και η εμπλοκή της Τουρκίας και οι ευθύνες της στην ενδυνάμωση του ISIS.

Φυσικά και δεν παρατέθηκαν επίσημες αποδείξεις καθόσον οι κατέχοντες αυτές δυνάμεις ήταν εξίσου μπλεγμένες στην ενίσχυση του ISIS.

Οι περιπτώσεις ενίσχυσης του Σαντάμ Χουσεΐν στον οκταετή πόλεμο Ιράκ-Ιράν και η γιγάντωση της τρομοκρατίας μέσω της ενίσχυσης των Μουζαχεντίν του Αφγανιστάν δεν είχαν επιφέρει τα lessons learned στους υπερφίαλους στρατηγικούς σχεδιαστές των μεγάλων δυνάμεων.

Δεκάδες όμως τα τεκμήρια και περιπτώσεις της τουρκικής συμμετοχής-συνενοχής-ανοχής στην ενίσχυση όλων αυτών των συριακών αντικαθεστωτικών οργανώσεων με το ISIS σταθερά να επωφελείται και να υπερισχύει με τη βιαιότητα και μαχητικότητα του των υπολοίπων ομάδων.

Καθημερινές μαρτυρίες δημοσιογράφων και απλών ανθρώπων αποκάλυπταν τον εσκεμμένο υποστηρικτικό ρόλο της Τουρκίας.

Μια καθαρά στρατοκρατούμενη περιοχή (Νοτιανατολική Τουρκία), ένεκα του κουρδικού προβλήματος και των τριβών με τη Συρία και ένα στυγνά αστυνομικό κράτος «αδυνατούσαν» να ελέγξουν τη συνοριακή μεθόριο (786 χιλιομέτρων) και να παρεμποδίσουν σωρεία παράνομων ενεργειών που έρχονταν σε αντίθεση και με τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ (3).

Στα μέσα του 2014 και με τον ISIS έξω από τη Βαγδάτη αλλάζουν οι συσχετισμοί και μια συμμαχία δυτικών και αραβικών χωρών (υπό την καθοδήγηση των ΗΠΑ) συγκροτείται για να αντιμετωπίσει την ισλαμιστική εξτρεμιστική απειλή.  

Έκαστος συμμετέχει, συμμεριζόμενος το βάρος των ευθυνών του, ανάλογα με τα συμφέροντα του και τις εκτιμώμενες συνέπειες των πράξεων (εμπλοκών) του.

Εκτός από τους αναγκαστικά μαχόμενους για τον έλεγχο της περιοχής (Ιρακινούς, Κούρδους, Σύριους), παρατηρείται πλήρης απροθυμία χερσαίας εμπλοκής σε αυτή τη βίαιη ασύμμετρη σύγκρουση.

Η Τουρκία δέχεται το πρώτο πλήγμα με τα μέλη του προξενείου της στη Μοσούλη να κρατούνται ως όμηροι από τον ISIS για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Η τελική απελευθέρωση του προσωπικού (20 Σεπτεμβρίου 2014) αποδίδεται σε μυστικά ανταλλάγματα που προσέφερε η τουρκική κυβέρνηση στους τζιχαντιστές.

Ίσως είναι και η πρώτη τουρκική συνειδητοποίηση ότι η κατάσταση τείνει να ξεφύγει εκτός ελέγχου. Ακολουθεί η προέλαση του ISIS στην μεθόριο της Συρίας-Τουρκίας με τους Τούρκους στρατιώτες να παρατάσσονται σε απόσταση αναπνοής από τους τζιχαντιστές μαχητές.

Έπεται η πολιορκία της συριακής συνοριακής πόλεως Kobane (με κουρδικό πληθυσμό) από τον ISIS με την τουρκική κυβέρνηση να πιέζεται από ξένες χώρες για να επιτρέψει τη διέλευση κουρδικών δυνάμεων του ημιαυτόνομου ιρακινού Κουρδιστάν από την επικράτεια της για να ενισχύσουν τους αμυνομένους.

 Αιματηρές ταραχές συγκλονίζουν επί τριήμερο την Τουρκία με τους Κούρδους να διαμαρτύρονται για την παθητική στάση της τουρκικής κυβερνήσεως έναντι των πολιορκημένων αδελφών τους στο Kobane.

Υπό την πίεση των ΗΠΑ και άλλων χωρών και αφού η κρίσιμη κατάσταση έχει σταθεροποιηθεί με τους συμμαχικούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς, η Τουρκία επιτρέπει  τη διέλευση περιορισμένης δύναμης Κούρδων Πεσμεργκά (4).

Οι τηλεοπτικές εικόνες της υποδοχής που τους επιφύλαξαν οι Κούρδοι των τουρκικών χωριών είναι συγκλονιστική για την κυβέρνηση της Άγκυρας αλλά και για τον απλό Τούρκο πολίτη.

Το μεγάλο δίλημμα εμφανίζεται ισχυρό όσο ποτέ: διακινδύνευση ενίσχυσης των Κούρδων εναντίον του ISIS ή τήρηση ευμενούς προς το τελευταίο ουδετερότητος;

Αμφότερες οι επιλογές θέτουν βάσιμες απειλές για τη διασφάλιση της εδαφικής ακεραιότητος της χώρας και την εμπλοκή της στο εμφύλιο πόλεμο της Συρίας.

Παράλληλα εντείνονται οι πιέσεις για πιο ενεργό συμμετοχή της Τουρκίας στον αγώνα κατά του ISIS με την παροχή αεροπορικών διευκολύνσεων και υποστήριξης προς τους Κούρδους πλέον μαχητές.

Διαμαρτυρίες για τη στάση της Τουρκίας ακούγονται και από την Ολλανδία και Γερμανία που από το 2013 έχουν αναπτύξει, στα πλαίσια του ΝΑΤΟ και κατόπιν τουρκικού αιτήματος, μονάδες αντιαεροπορικών συστημάτων Patriot στην Νοτιανατολική Τουρκία για να αντιμετωπίσουν μια ενδεχόμενη (αλλά ουσιαστικά απίθανη) συριακή αεροπορική επίθεση.

Η επιχείρηση των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων «Shah Firat» στις 22 Φεβρουαρίου 2015 για την επανεγκατάσταση του μαυσωλείου του Οθωμανού ηγέτη Σουλεϊμάν Σαχ (παππού του ιδρυτή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Οσμάν Α΄) που εκτελείται επιτυχώς, αποτελεί μια προσπάθεια επίδειξης αποφασιστικότητος της Άγκυρας.

Στην επιχείρηση που διεξήχθη σε συριακό έδαφος, μερικώς ελεγχόμενο από τον ISIS, δεν σημειώθηκε στρατιωτική εμπλοκή με το συριακό στρατό ούτε και με τους τζιχαντιστές. Ευρέως όμως διαδίδεται ότι η επιχείρηση αυτή έλαβε χώρα σε συνεννόηση και με την ανοχή του ISIS.

Η επιχείρηση αυτή επεδίωκε την προβολή της τουρκικής αποφασιστικότητος και ισχύος, κυρίως στο εσωτερικό της χώρας, χωρίς υψηλό ρίσκο στρατιωτικής εμπλοκής με τους τζιχαντιστές.

Η λύση της πολιορκίας του Kobane και η μερική απώθηση των μαχητών του ISIS κατευνάζουν την εσωτερική (εκ μέρους των Κούρδων κυρίως) αντίδραση αλλά δημιουργούν πρόσθετη ανησυχία στην τουρκική κυβέρνηση και ελίτ.

Οι Κούρδοι της οργάνωσης YPG (People’s Protection Units) (5) στη Βόρεια Συρία έχουν ενισχυθεί σε πολεμικό υλικό (δέχονται αεροπορική αμερικανική υλική ενίσχυση) και μαχητική ικανότητα και ελέγχουν πλέον των 300 χιλιομέτρων της τουρκικοσυριακής μεθορίου.

Η οργάνωση YPG έχει στενούς δεσμούς με το Kurdistan Workers’ Party (ΡΚΚ) (6) της Τουρκίας και μετά την αναδίπλωση των συριακών στρατευμάτων από την περιοχή (2012), ανακηρύξει την αυτονόμηση των περιοχών της Βορείου Συρίας που κατέχει.

Η πιθανότητα δημιουργίας και δεύτερης κουρδικής de facto αυτόνομης περιοχής, μετά το Ιρακινό Κουρδιστάν και μάλιστα σε επαφή με τα νότια τουρκικά σύνορα, οδηγεί την τουρκική κυβέρνηση να  θεωρεί τη συνέχιση της αιματηρής σύγκρουσης Κούρδων-τζιχαντιστών ως την προτιμότερη λύση.

Ας μη ξεχνάμε ότι το ίδιο το τουρκικό «βαθύ» κράτος επέτρεψε τη δημιουργία της τρομοκρατικής κουρδικής ισλαμικής οργάνωσης  Hezbollah (7) που στρέφεται με βίαιες ενέργειες κατά Κούρδων συμπαθούντων του ΡΚΚ και γενικότερα «αριστερών» στοιχείων.

Στην οργάνωση αυτή αποδίδονται και πλήθος πρόσφατων επιθέσεων κατά του φιλοκουρδικού κόμματος People's Democracy Party (HDP), προ των εκλογών του Ιουνίου.

Το ασήμαντης εκπροσώπησης τουρκικό κόμμα Hüda-Par αποτελεί τη νομιμοποιημένη πολιτική έκφραση της οργάνωσης Hezbollah και σύμφωνα με ενδείξεις μεγάλο μέρος των οπαδών του εμφανίζεται ως συμπαθούντες του ISIS.

Στο πολύπλοκο αυτό περιβάλλον έλαβαν χώρα και οι τουρκικές βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου 2015.

Η δύναμη του ΑΚΡ μειώθηκε και απώλεσε τη δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης.

Το «κεμαλικό» κόμμα CHP δεν κατόρθωσε να καρπωθεί τις απώλειες του ΑΚΡ ενώ το εθνικιστικό κόμμα ΜΗΡ γνώρισε άνοδο της δύναμης τους.

Έκπληξη των εκλογών υπήρξε η θεαματική άνοδος του φιλοκουρδικού κόμματος HDP και η πρωτόγνωρη είσοδος του στο τουρκικό κοινοβούλιο αφού ξεπέρασε το εμπόδιο του 10%.

Εικάζεται ότι η διστακτική στάση της τουρκικής κυβερνήσεως στο θέμα της υποστήριξης των πολιορκούμενων Κούρδων στο Kobane ώθησε σημαντικό μέρος μετριοπαθών Κούρδων ψηφοφόρων να εγκαταλείψουν το κυβερνόν κόμμα ΑΚΡ και να στραφούν στο HDP.

Από τη διενέργεια των εκλογών έχουν μεσολαβήσει περίπου 50 ημέρες και δεν έχει καταστεί δυνατός ο σχηματισμός μετεκλογικής κυβέρνησης παρά τις διαβουλεύσεις μεταξύ των 4 μεγάλων κομμάτων.

Ανοικτό και το ενδεχόμενο νέας προσφυγής στις κάλπες καθόσον το ΑΚΡ δεν φαίνεται πρόθυμο να μοιραστεί την εξουσία και προσδοκά την επιστροφή ψηφοφόρων που κινήθηκαν κυρίως προς το χώρο του HDP.

Την προεκλογική και μετεκλογική περίοδο μεταξύ των θεμάτων που κυριάρχησαν ήταν και αυτό της καταστάσεως στη τουρκικοσυριακή μεθόριο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι νοτιανατολικές επαρχίες της Τουρκίας έχουν δεχθεί τεράστιο αριθμό Σύρων προσφύγων (περίπου 1.700.000) που είτε διαμένουν σε προσωρινούς προσφυγικούς καταυλισμούς είτε έχουν διασκορπιστεί στις πόλεις και χωριά της περιοχής δημιουργώντας μείζον ανθρωπιστικό πρόβλημα.

Αντιπολίτευση και ΑΚΡ συχνά ανταλλάσσουν κατηγορίες για τις θέσεις τους σχετικά με το θέμα της Συρίας χωρίς όμως να υπάρχει καμία επίσημη αναφορά στην ανεκτική στάση της Τουρκίας έναντι του ISIS και με την τουρκική κυβέρνηση να διαψεύδει κατά επανάληψη παρόμοιους ισχυρισμούς.

Οι αντιδράσεις των αντιπολιτευομένων κομμάτων εστιάζονται: στην ανάγκη δημιουργίας μιας ζώνης ασφαλείας στα τουρκικοσυριακά σύνορα και εντός του συριακού εδάφους (MHP), στην πλέον ενεργητική προστασία των κουρδικών πληθυσμών (HDP) και στην αλλοπρόσαλλη και καιροσκοπική πολιτική της κυβέρνησης που οδηγεί σε πιθανή τουρκική εμπλοκή στην κρίση της Συρίας (CHP).

Είναι γεγονός ότι η τουρκική κυβέρνηση επεδίωξε την οργάνωση μιας ζώνης ασφαλείας αλλά συνάντησε τη διστακτικότητα έως και άρνηση των άλλων δυνάμεων (κυρίως ΗΠΑ) με τη Συρία να δηλώνει ότι θα θεωρήσει ως εισβολή στο έδαφος της μια τέτοια ενέργεια.

Κατά συνέπεια η τουρκική κυβέρνηση επέλεξε τη συνέχιση της τήρησης μιας πολιτικής ουδετερότητος καίτοι έχει συνταχθεί με τις χώρες που αντιτίθενται, περισσότερο ή λιγότερο ενεργητικά, με την προώθηση του ISIS.

Υπό το βάρος των εξωτερικών πιέσεων η τουρκική αστυνομία προχώρησε το 2015 σε αριθμό συλλήψεων και περιορισμών επικαλούμενων υποστηρικτών του ISIS σε μια ένδειξη συνεργασίας με τη διεθνή συμμαχία.

Δικαιολογημένα τις σκέψεις της τουρκικής ηγεσίας στοιχειώνει η περίπτωση του Πακιστάν το οποίο υπό την πίεση των δυτικών δυνάμεων αλλά και σε περιβάλλον έντονων φυλετικών και πολιτικών ανταγωνισμών αναμείχθηκε ενεργά στις υποθέσεις του γειτονικού Αφγανιστάν (8).

Η μακρά αυτή εμπλοκή συνετέλεσε στην «αφγανοποίηση» επαρχιών του Πακιστάν με την ουσιαστική κατάργηση των συνόρων των δύο χωρών και την ανεξέλεγκτη διακίνηση τρομοκρατικών ομάδων και ξεκαθάρισμα φυλετικών λογαριασμών εκατέρωθεν.

Η συνεχιζόμενη αυτή κατάσταση ευθύνεται για την εσωτερική αναρχία της χώρας, τη διάρρηξη του κοινωνικού ιστού και την οικονομική καταβαράθρωση της.

Παρά όμως τα ιστορικά διδάγματα, η Τουρκία δεν δίστασε να εμπλακεί στη συριακή κρίση υποστηρίζοντας τις οργανώσεις  Al-Nusra και ISIS.

Την παρατεταμένη αναβλητικότητα της εκλογικής περιόδου τάραξε στις 20 Ιουλίου 2015 η τρομοκρατική επίθεση στο Suruk  της νοτιανατολικής Τουρκίας τρία μόνο χιλιόμετρα από τη μεθόριο.

Επίθεση αυτοκτονίας σκόρπισε το θάνατο σε 32 νεαρά μέλη και υποστηρικτές της οργάνωσης Federation of Socialist Youth Associations που αποσκοπούσε στην ανοικοδόμηση της κουρδικής πόλεως Kobane.

Η επίθεση αποδίδεται στον ISIS χωρίς όμως ο τελευταίος να έχει αναλάβει την ευθύνη μέχρι στιγμής και χωρίς να έχουν παρατεθεί επίσημες αποδείξεις από την τουρκική κυβέρνηση.

Δημοσιεύματα τουρκικών εφημερίδων παραθέτουν αντικρουόμενες πληροφορίες για το/τη δράστη της επίθεσης χωρίς όμως να αμφισβητείται η εμπλοκή του ISIS.

Η τουρκική κυβέρνηση παρέμεινε διστακτική επί τριήμερο ενώ διαδηλώσεις διαμαρτυρίας Κούρδων συγκλόνισαν ξανά τη χώρα και σημειώθηκε και μια διπλή δολοφονία αστυνομικών (ανέλαβε την ευθύνη το ΡΚΚ) ως αντίποινα για την τουρκική ανοχή στον ISIS και στις εναντίον των Κούρδων επιθέσεις του.

Ο ηγέτης του HDPSelahattin Demirtas εμφανίσθηκε προβληματισμένος για την αξιοπιστία των ερευνών των τουρκικών αρχών και ζήτησε ενισχυμένα μέτρα προφύλαξης των κουρδικών πληθυσμών.

Σε μια ακόμη αμφιλεγόμενη ενέργεια της η κυβέρνηση, με δικαστική απόφαση, διέκοψε προσωρινά τη διασύνδεση στο twitter στις 22 Ιουλίου για να αποτρέψει την οργάνωση διαμαρτυριών και ενδεχόμενων εκτρόπων ως αντίδραση για τη βομβιστική επίθεση.

Βέβαια παραμένει μέχρι σήμερα αναπάντητο το ερώτημα της ταυτότητος των οργανωτών και των επιδιώξεων τους.

Πιθανότερα ενδεχόμενα: μια προειδοποίηση του ISIS στις πρόσφατες περιορισμένες τουρκικές διώξεις μελών του σε συνδυασμό με απόπειρα εσωτερικής αποσταθεροποίησης της Τουρκίας, μεμονωμένη ενέργεια συμπαθούντων του ISIS αλλά πέρα των κεντρικών σχεδιασμών των τζιχαντιστών, ή τέλος προβοκάτσια σκοτεινής προελεύσεως.

Ταυτόχρονα στις 23 Ιουλίου σημειώνεται ανταλλαγή πυρών στην τουρκικοσυριακή μεθόριο και ένας Τούρκος στρατιώτης σκοτώνεται από πυρά τζιχαντιστών.

Στις 24 Ιουλίου τρία τουρκικά F-16 (χωρίς να παραβιάσουν τον εναέριο χώρο της Συρίας όπως επίσημα δηλώθηκε) προσέβαλαν με κατευθυνόμενα όπλα (stand off) θέσεις του ISIS σηματοδοτώντας μια αλλαγή της μέχρι τώρα ακολουθούμενης πολιτικής της Άγκυρας.

Παράλληλα ανακοινώθηκε, η πολυπόθητη για τους Αμερικανούς άδεια χρήσεως της αεροπορικής βάσεως του İncirlik για αεροπορικές επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση του ISIS.

Οι επιθέσεις επανελήφθησαν στις 25 Ιουλίου με τις επιθέσεις να διαμοιράζονται εναντίον στόχων του ISIS (Βόρεια Συρία) και του ΡΚΚ (Βόρειο Ιράκ) ως μια σαφή προειδοποίηση της Άγκυρας προς αμφότερες τις πλευρές.

Είναι μια στροφή της τουρκικής πολιτικής με τη πλέον ενεργό συμμετοχή της στον αγώνα κατά του ISIS.

Η απόφαση αυτή της τουρκικής κυβέρνησης αποτελούσε μονόδρομο μετά την αιματηρή επίθεση στο Suruk (με ευνόητο και αναπάντητο μέχρι σήμερα το ερώτημα εάν η ενέργεια αυτή αποσκοπούσε στη συγκεκριμένη αντίδραση).

Αυτή η απόφαση της τουρκικής κυβερνήσεως ίσως και να προδικάζει και την απόφαση της ηγεσίας του ΑΚΡ για προσφυγή σε νέες βουλευτικές εκλογές επιδιώκοντας με την ενεργό πλέον εμπλοκή της, τη μεταστροφή των μετριοπαθών Κούρδων ψηφοφόρων προς το κυβερνόν κόμμα (9).

Η προσέλκυση μέρους των ψηφοφόρων του HDP θα επιφέρει την άνοδο της εκλογικής δύναμης του ΑΚΡ με πιθανή την επανάκτηση της αυτοδυναμίας.

Μια τέτοια προσπάθεια μάλλον θα συνδυαστεί και με την επαναπροσέγγιση των Abdullah Ocalan και του, από το 2009, συνομιλητή του Dr. Hakan Fidan  Διευθυντού της ΜΙΤ (αμφότεροι κουρδικής καταγωγής) με στόχο την αποδυνάμωση της λαϊκής υποστήριξης του HDP.

Παράλληλα θα ενισχυθεί και η κλονισμένη δυτική εμπιστοσύνη προς την ισλαμική τουρκική κυβέρνηση και το ρόλο της (κρυφή ισλαμική ατζέντα και ύπαρξη συμπαθούντων προς το ISIS).

Βασικός όμως αντικειμενικός στόχος της Τουρκίας παραμένει η δημιουργία ζώνης ασφαλείας στα τουρκικοσυριακά σύνορα.

Με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται ο καλύτερος έλεγχος διακίνησης προσωπικού και υλικού του ISIS προς κάθε πλευρά των συνόρων, η εγκατάσταση των Σύρων προσφύγων σε ασφαλή περιοχή εκτός της τουρκικής επικράτειας και κυρίως η παρεμπόδιση δημιουργίας και ενδυνάμωσης των ήδη de facto αυτόνομων κουρδικών περιοχών.

Η διακινδύνευση σε αυτήν την επιλογή είναι η στοχοποίηση της Τουρκίας από το ISIS και η μεταφορά τρομοκρατικών πράξεων στο εσωτερικό της χώρας.

Συγχρόνως μπορεί όμως και να οδηγήσει σε αποκαλύψεις στοιχείων της παρελθούσας τουρκικής ενίσχυσης-ανοχής στις ενέργειες του ISIS.

Η τρομοκρατική απειλή του ISIS ενδέχεται να επιφέρει καταστρεπτικές συνέπειες στον τουρισμό της Τουρκίας αλλά και να οδηγήσει σε αναζωπύρωση εσωτερικών συγκρούσεων μεταξύ εθνοτήτων-φατριών και οργανώσεων.

Ήδη η τουρκική αστυνομία εξαπέλυσε «αντιτρομοκρατική» επιχείρηση με τη σύλληψη δεκάδων υποστηρικτών του ISIS αλλά και θεωρούμενων ως οπαδών  του ΡΚΚ και άλλων ακροαριστερών οργανώσεων ενώ αναφέρθηκε και στρατιωτική αντίδραση κατευθυνόμενη ισομερώς με βλήματα αέρος-εδάφους προς όλους τους εμπλεκομένους (ISIS και ΡΚΚ).

Παρά την εξαπόλυση της τουρκικής αντιτρομοκρατικής εκστρατείας πολλοί αμφιβάλλουν για τους πραγματικούς στόχους των επιχειρήσεων καθώς επίσης για το αν θα εκτοξευτεί και αντίστοιχη ιδεολογική εκστρατεία κατά του ISIS.

Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς πως στη γειτονική χώρα μια «αντιτρομοκρατική» εκστρατεία μπορεί να εξελιχτεί σε αγώνα εκφοβισμού και περιορισμού κάθε κατηγορίας αντιφρονούντων ή και καταπάτησης εθνοτικών, φυλετικών, θρησκευτικών και ιδεολογικών απόψεων και δικαιωμάτων.

Σε ένα τέτοιο ασταθές περιβάλλον, το επί δωδεκαετία κυβερνόν κόμμα, αυξάνει δραματικά τις πιθανότητες του για επικράτηση σε πιθανές επερχόμενες εκλογές.

Παράλληλα όμως αναλυτές εκτιμούν ότι η τρομοκρατική επίθεση στο Suruk, υπό προϋποθέσεις, ενδέχεται να επιφέρει διάχυση του συριακού εμφυλίου πολέμου στο εσωτερικό της Τουρκίας και να ενεργοποιήσει  ιδεολογικά, εθνοτικά και πολιτικά ρήγματα μέσα στην χώρα.

Ήδη την τρέχουσα εβδομάδα έχει παρατηρηθεί μια αναζωπύρωση της δράσεως του ΡΚΚ αλλά και των τουρκικών δράσεων που φαίνεται να οδηγούν στη διακοπή της εκεχειρίας του 2013 (10).

Εν τω μεταξύ, η σε εξέλιξη τουρκική ενεργός συμμετοχή συνεχίζει να στοιχειώνεται από το φάντασμα της περιπτώσεως του Πακιστάν αλλά και το φόβο της έμμεσης και αναπόφευκτης ενίσχυσης του κουρδικού εθνικισμού.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Στις εκλογές της 7ης Ιουνίου 2015 το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) είδε τη δύναμη του να μειώνεται από το 49% των προηγούμενων βουλευτικών εκλογών στο 40.8% καταλαμβάνοντας 258 έδρες από τις 550 του τουρκικού κοινοβουλίου. Για 18 έδρες το ΑΚΡ χάνει για πρώτη φορά από το 2012 τη δυνατότητα σχηματισμού μονοκομματικής κυβέρνησης. Το «κεμαλικό» Δημοκρατικό Λαϊκό Κόμμα Republican People's Party (CHP) δεν κατόρθωσε να αυξήσει τη δύναμη του παραμένοντας στατικό στα αποτελέσματα των εκλογών του 2011 (περίπου 25%). Αντίθετα το εθνικιστικό Nationalistic Movement Party (MHP) αύξησε το ποσοστό του από 13% στο 16%. Το φιλοκουρδικό People's Democracy Party (HDP) εισέρχεται για πρώτη φορά στο κοινοβούλιο με ποσοστό 13.1%.
2. Εκτενής αναφορά στην τουρκική υποστήριξη προς το ISIS εκτός από την πληθώρα των δημοσιευμάτων, γίνεται και στο βιβλίο “Η Επιστροφή των Τζιχαντιστών: Το Ισλαμικό Κράτος και η Νέα Εξέγερση των Σουνιτών” του γνωστού πολεμικού ανταποκριτή , Patric Cockburn των εκδόσεων Μεταίχμιο. Χαρακτηριστικά στη σελίδα 61 η Τουρκία αναφέρεται ως ένας εκ των «θετών γονέων» του ISIS.
3. Στο παραπάνω αναφερόμενο βιβλίο (σελίδα 63) τονίζεται και ο ρόλος της Τουρκίας ως ασφαλής βάση από την οποία και δια μέσου της τουρκικοσυριακής μεθορίου διοχετεύονται όπλα και μαχητές στις ομάδες που πολεμούν το καθεστώς του Άσσαντ στη Συρία (συμπεριλαμβανομένου και του ISIS).
4. Η επίσημη ονομασία των ενόπλων δυνάμεων της Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν στο ημιαυτόνομο Ιρακινό Κουρδιστάν. Κυριολεκτικά σημαίνει «αυτοί που αντιμετωπίζουν το θάνατο» και αποτελεί την ονομασία των ένοπλων Κούρδων μαχητών. Οι δυνάμεις των Πεσμεργκά υφίστανται από την εμφάνιση του κουρδικού κινήματος ανεξαρτησίας τη δεκαετία του 1920.
5. The People’s Protection Units (YPG) αποτελεί την ένοπλη πτέρυγα του κουρδικού Democratic Union Party (PYD) της Συρίας. Αντικειμενικός στόχος του PYD είναι η συνένωση όλων των κουρδικών εδαφών της Συρίας (η περιοχή της Rojava) σε μια αυτόνομη κουρδική οντότητα. Οι στόχοι της οργάνωσης και οι στενοί δεσμοί της με το ΡΚΚ καθιστούν την τουρκική ηγεσία επιφυλακτική έως και εχθρική σε κάθε ενέργεια που άμεσα ή έμμεσα ενισχύει το PYD.
6. Υπενθυμίζεται ότι το ΡΚΚ εξακολουθεί να συμπεριλαμβάνεται στη λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων του συνόλου σχεδόν των δυτικών κρατών. Στις 25 Ιουλίου 2015, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, προσπαθώντας να εφησυχάσει τις τουρκικές ανησυχίες αλλά και να επιβραβεύσει την ενεργό συμμετοχή τους στον αγώνα κατά του ISIS επανέλαβε τις πάγιες αμερικανικές θέσεις κατά του ΡΚΚ.
7. Ουδεμία σχέση με τη φιλορανική σιϊτική οργάνωση που δραστηριοποιείται στο Λίβανο.
8. Βλέπε σχετική ανάλυση στο κείμενο της 18 Νοεμβρίου 2014 στην ιστοσελίδα του ΚΕΜΜΙΣ του Iftikhar H. Malik με τίτλο «Turkey Today Pakistan Yesterday Dilemmas of a Frontline State».
9. Εκτιμάται ότι αυτή η μεταστροφή μετριοπαθών Κούρδων ψηφοφόρων στις εκλογές της 7ης Ιουνίου 2015 προς το HDP με το συνενωτικό ηγέτη του Selahattin Demirtas υπήρξε και η αιτία μείωσης της εκλογικής δυνάμεως του ΑΚΡ που το οδήγησε στην απώλεια της αυτοδυναμίας.
10. Τη στιγμή που ολοκληρώνεται η συγγραφή του παρόντος κειμένου (26 Ιουλίου) αναφέρεται βομβιστική επίθεση στη Νοτιανατολική Τουρκία με θύματα μέλη των ενόπλων δυνάμεων και πιθανούς δράστες μέλη του ΡΚΚ.

ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Η Επιστροφή των Τζιχαντιστών: Το Ισλαμικό Κράτος και η Νέα Εξέγερση των Σουνιτών, Patric Cockburn, Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2014.
2. Κείμενο της 18 Νοεμβρίου 2014 στην ιστοσελίδα του ΚΕΜΜΙΣ του Iftikhar H. Malik με τίτλο «Turkey Today Pakistan Yesterday Dilemmas of a Frontline State».
3. Ο Ισλαμιστικός Φοίνικας: Το Ισλαμικό Κράτος και οι Γεωπολιτικές Ανακατατάξεις στη Μέση Ανατολή, Loretta Napoleoni, Εκδόσεις Πατάκη, Ιανουάριος 2015.
4. Άρθρο της 23 Φεβρουαρίου 2015 στην ιστοσελίδα του ΙΔΙΣ του Υπτγου ε.α. Ιπποκράτη Δασκαλάκη με τίτλο «Επιχείρηση Shah Firat».
5. RESEARCH PAPER No. 167, JULY-AUGUST 2015, RESEARCH INSTITUTE FOR EUROPEAN AND AMERICAN STUDIES (RIEAS): TURKEY’S ELECTION RESULTS AND TAYYIP ERDOGAN’S ALTERNATIVE SCENARIOS, NICKOLAOS MAVROMATES.
6. Ειδησιογραφία ελληνικού και διεθνούς τύπου της περιόδου 20-25 Ιουλίου 2015.

ΧΑΡΤΕΣ-ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ

Χάρτης της Συρίας με τις περιοχές που ελέγχουν οι εμπόλεμοι αντίπαλοι (Ιούλιος 2015). ECONOMIST (July 22, 2015).

ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ- ΥΠΤΓΟΣ (εα)

• Πτυχιούχος τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου
• Μεταπτυχιακό στις Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
• Μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ)
• 0030-210-6543131, 0030-6983457318
• Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.'; document.getElementById('cloak89336').innerHTML += ''+addy_text89336+'<\/a>'; //-->

πηγη