Επιχείρηση Barras: Η εκδίκηση των SAS

Επιχείρηση “Barras” ήταν η κωδική ονομασία που δόθηκε σε επιχείρηση διάσωσης ομήρων, που έγινε στις 10 Σεπτεμβρίου 2000 από τμήματα των Βρετανών  SAS (Special Air Service), SBS (Special Boat Service) και Αλεξιπτωτιστών, στα βάθη της ζούγκλας της Σιέρα Λεόνε, στις δυτικές ακτές της Αφρικής.

Η αποστολή των επίγειων τμημάτων θεωρήθηκε τόσο δύσκολη που οι ίδιοι ονόμασαν την επιχείρηση ειρωνικά: Επιχείρηση “Βέβαιος Θάνατος” (Operation Certain Death). Τα πράγματα όμως δεν εξελίχθηκαν έτσι. Ας τα πάρουμε  από την αρχή.

Στις 20 Αυγούστου 2000 στην εμπόλεμη τότε Σιέρα Λεόνε, μία  εποχούμενη περίπολος του ΟΗΕ αποτελουμένη από στρατιώτες του βασιλικού Ιρλανδικού Συντάγματος, επάνω σε τρία, οπλισμένα με πολυβόλα, τζιπ τύπου Land Rover,έπεσε σε ενέδρα που είχε “στήσει” μία συμμορία αδίστακτων ληστών-ανταρτών με την επωνυμία “Τα παιδιά της Δυτικής Πλευράς” (West Side Boys), στην περιοχή Όκρα Χίλς (Occra Hills). 

Οι αντάρτες συνέλαβαν τα 11 μέλη της περιπόλου, μαζί με τον συνοδό τους, ένα Υπολοχαγό, αξιωματικό σύνδεσμο του στρατού της Σιέρα Λεόνε.

Ο αρχηγός των ανταρτών Φοντάϊ Καλάϊ, επικοινώνησε με τις βρετανικές αρχές ζητώντας λύτρα και παραχωρήσεις. Οι Βρετανοί για την διευκόλυνση των διαπραγματεύσεων προσέφεραν στους αντάρτες ένα δορυφορικό τηλέφωνο,  με το οποίο όμως μπόρεσαν να εντοπίσουν την ακριβή θέση της βάσης των ανταρτών. 

Οι  αρχικές διαπραγματεύσεις είχαν σαν αποτέλεσμα την απελευθέρωση 4 ομήρων, αλλά κρατήθηκαν οι υπόλοιποι 6 και ο αξιωματικός σύνδεσμος. Παρά τις προσπάθειες για την τελική διαπραγμάτευση, οι αντάρτες ήταν αρνητικοί και άρχισαν να απειλούν τις ζωές των ομήρων.

Η  ΜΙ-6, η βρετανική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών, ανακάλυψε ότι οι 7 όμηροι κρατούνταν στο Γκέρι Μπάνα, ένα μικρό καταυλισμό στο δέλτα του ποταμού Μόα στις όχθες του παραποτάμου Ρόκελ Στην απέναντι όχθη περίπου 400 μέτρα μακρύτερα, βρισκόταν μία μεγάλη βάση ανταρτών στον καταυλισμό Μαγκμπένι. 
Οι αντάρτες ήταν νέοι, άνδρες και γυναίκες που έφεραν ατομικό οπλισμό διαφόρων τύπων και αντιαρματικά όπλα, κυρίως ανατολικής προέλευσης. Τα κλεμμένα Land Rovers βρίσκονταν εκεί  και τα πολυβόλα που έφεραν, θα μπορούσαν να αποτελέσουν σοβαρή απειλή σε οποιαδήποτε προσπάθεια διάσωσης στο Γκένι Μπάνα.
Ο Λόχος D των  SAS ενισχυμένος με προσωπικό των SBS, διείσδυσαν με αφάνεια στην περιοχή για να προετοιμάσουν την αποστολή διάσωσης των ομήρων. Όταν διαπιστώθηκε ότι υπήρχαν εκατοντάδες ανταρτών στο Μαγκμπένι, αποφασίσθηκε η συμμετοχή στην επιχείρηση και ενός Λόχου της 1ης Μοίρας Αλεξιπτωτιστών (1 Para) με στοιχεία ομαδικών όπλων, από το Λόχο Υποστήριξης της Μοίρας.
Δύο ομάδες αναγνώρισης των SAS και SBS, των 6 ανδρών η κάθε μία, διείσδυσαν νύκτα της 7/8 Σεπτεμβρίου με χρήση λέμβων από το ποτάμι και προσέγγισαν αθόρυβα τους καταυλισμούς των ανταρτών. Παρακολουθούσαν τις κινήσεις τους, ενώ υπέκλεπταν συνομιλίες των ανταρτών χρησιμοποιώντας παραβολικά μικρόφωνα. 

Όλες  οι πληροφορίες  για τη δύναμη, τη διάταξη και το ηθικό του εχθρού, διαβιβάζονταν μέσω ασυρμάτου στην καταδρομική δύναμη  η οποία ήδη έκανε δοκιμές της όλης ενέργειας.

Η προσέγγιση με λέμβους ήταν πολύ δύσκολη για τις ομάδες αναγνώρισης, λόγω των σαθρών όχθων του ποταμού και κρίθηκε αδύνατη η προσέγγιση της καταδρομικής δύναμης με χρήση λέμβων. Ομοίως οι καταυλισμοί ήταν ανάμεσα σε πολύ πυκνή βλάστηση, που έκανε την προσέγγιση από ξηρά ανέφικτη. Η μόνη δυνατή προσέγγιση ήταν από τον αέρα, η οποία δεν θα ήταν καθόλου μυστική.

Οι αντικειμενικοί σκοποί ( ΑΝΣΚ) της επιχείρησης διαμορφώθηκαν όπως παρακάτω:
- Διάσωση και εκκένωση των 7 ομήρων
- Σύλληψη ή εκτέλεση του αρχηγού των ανταρτών
- Διάσωση ή σε περίπτωση αδυναμίας, καταστροφή των οχημάτων Land Rover
- Καταστολή και εξουδετέρωση της ανταρτικής δύναμης στο Μαγκμπένι
Με το πρώτο φως (0630) της 10 Σεπτεμβρίου 2000, άρχισε  η αεροκίνητη καταδρομή. Η καταδρομική δύναμη περιλάμβανε τα παρακάτω:

- 3 Eλικόπτερα CHINOOK HC2 του7ου σμήνους ειδικών δυνάμεων της RAF. Tα δύο μετέφεραν άνδρες των SAS και των SBS, συνολικά 70 μαχητές, τα οποία θα προσγειώνονταν σε δύο διαφορετικές ζώνες προσγείωσης (ΖΠ).

Το ένα από τα δύο μετέφερε το τμήμα απελευθέρωσης ομήρων. Το τρίτο ελικόπτερο μετέφερε Λόχο αλεξιπτωτιστών της 1ης Μοίρας Αλεξιπτωτιστών. Μετά την αποβίβαση του 1ου κύματος των αλεξιπτωτιστών, το ίδιο ελικόπτερο θα επέστρεφε για την παραλαβή του 2ου κύματος.

- 2 Επιθετικά ελικόπτερα Lynx Mk7 του 657 σμήνους ειδικών αποστολών  της βρετανικής Αεροπορίας Στρατού εξοπλισμένα με πολυβόλα.
- 1 Επιθετικό ελικόπτερο Μi-24 Hind του στρατού της Σιέρα Λεόνε.

Από τη στιγμή που δεν μπορούσε να επιτευχθεί αφανής και αθόρυβη ενέργεια, αποφασίσθηκε  η εκτέλεσή της  με μεγίστη ταχύτητα και μεγάλο όγκο πυρός, ώστε να αιφνιδιαστούν οι αντάρτες και να μην μπορούν να εκτελέσουν άμεσα τους ομήρους. Ταυτόχρονα και τα τρία ελικόπτερα προσέγγισαν τις αντίστοιχες ζώνες προσγείωσης. 

Τα τμήματα των SAS/SBS αποβιβάσθηκαν με ταχεία καταρρίχηση τύπου  fast rope. Οι αλεξιπτωτιστές προσγειώθηκαν και το ελικόπτερο τους επέστρεψε αμέσως πίσω για την μεταφορά του 2ου κύματος. Παράλληλα τα επιθετικά ελικόπτερα άρχισαν πυρά κατά του καταυλισμού Μαγκμπένι.

Το σοκ και το δέος της προσγείωσης είχε αποτέλεσμα. Πολλοί αντάρτες, πιάστηκαν στον ύπνο απροετοίμαστοι. Το κατώρευμα των ελίκων των ελικοπτέρων, διέλυσε τις οροφές των  παραγκών που ήταν φτιαγμένες από λαμαρίνες. Προσθέτοντας περισσότερο χάος, “πετάχτηκαν” από το πουθενά και οι ομάδες αναγνώρισης που είχαν ήδη σταλεί πριν 2 ημέρες και άρχισαν να  πυροβολούν τους αντάρτες.

Υπό την κάλυψη όλου αυτού του θορύβου και της αναταραχής, το τμήμα διάσωσης των ομήρων μπόρεσε να εντοπίσει και να ασφαλίσει τους ομήρους. Το τμήμα εφόδου, όπως είχε σχεδιασθεί, άρχισε την εκκαθάριση των αντιστάσεων και την κατάληψη θέσεων για τη εξασφάλιση της αποχώρησης των ομήρων.

Στην απέναντι όχθη  ο Λόχος Αλεξιπτωτιστών είχε εμπλακεί σε σοβαρό αγώνα με τους αντάρτες ,οι οποίοι στο μεταξύ είχαν συνέλθει από τον πρώτο αιφνιδιασμό και είχαν όλοι πλέον συνεγερθεί. Οι Αλεξιπτωτιστές εγκατέστησαν μία ομάδα όλμων 81 χιλ. και άρχισαν να σφυροκοπούν τις θέσεις των ανταρτών. Παράλληλα έφτασε και το 2ο κύμα με το ελικόπτερο και πλήρης τώρα ο Λόχος ξεκίνησε επιθετική ενέργεια.
Η μάχη ήταν πολύ σκληρή με τους αντάρτες να μην υποχωρούν. Όλα αυτά τα “παιδιά της δυτικής πλευράς”, άνδρες και γυναίκες, αν και δεν ήταν εκπαιδευμένοι σε τακτικό αγώνα, έδειχναν να μη φοβούνται το θάνατο. Έμοιαζαν είτε να είναι “μαστουρωμένοι” από ναρκωτικά, είτε να πιστεύουν σε κάποια μαγική επίδραση των φυλακτών που φορούσαν. Όποια και αν ήταν η αιτία , πολεμούσαν  χωρίς ίχνος δισταγμού.

Η μάχη κράτησε αρκετές ώρες μέχρις ότου διαπιστωθεί ότι κάμφθηκαν οι αντιστάσεις και ότι η προσέγγιση και προσγείωση των ελικοπτέρων είναι ασφαλής για την αποχώρηση των τμημάτων.

Οι SAS έχασαν ένα άνδρα, ενώ οι αλεξιπτωτιστές είχαν 12 τραυματίες, εκ των οποίων ένας σοβαρά. Η καταδρομική δύναμη ανέφερε τουλάχιστον 25 αντάρτες καταμετρημένους νεκρούς, αλλά η εκτίμηση ήταν για πολύ περισσότερους κτυπημένους από πυρά των ελικοπτέρων, που δεν μπορούσαν να βρεθούν, όπως ήταν σκορπισμένοι μέσα στην πυκνή ζούγκλα.

Ο αρχηγός των ανταρτών, Φοντάϊ Καλάϊ είχε συλληφθεί μαζί με άλλους 17 αντάρτες και τα τρία τζιπ είχαν διασωθεί και περισυλλεγεί. Άλλοι αντάρτες είχαν διαφύγει χωρίς οργάνωση μέσα στη ζούγκλα.

Η επιχείρηση “Barras” εξελίχθηκε για τους Βρετανούς, σε μία εξαιρετικά επιτυχημένη ειδική επιχείρηση στις αρχές του 21ου αιώνα. Ήταν η πρώτη φορά που οι SAS συνεργάσθηκαν στενά με τους SBS ενσωματωμένους στις ομάδες τους και με τους Αλεξιπτωτιστές. 

Οι Αλεξιπτωτιστές αποτέλεσαν ένα ισχυρό τμήμα υποστήριξης της όλης προσπάθειας και οι δικές τους επιθετικές ενέργειες, χωρίς αμφιβολία υπήρξαν πολύ καταλυτικές για την επιτυχία της αποστολής. 
Από αυτή την επιχείρηση και μετά διαμορφώθηκε το νέο βρετανικό δόγμα  χρησιμοποιήσεως των ειδικών δυνάμεων και ήταν η αρχή της δημιουργίας του Συγκροτήματος Υποστηρίξεως Ειδικών Δυνάμεων (Special Forces Support Group) των Βρετανών για το οποίο θα μιλήσουμε σε άλλο άρθρο.

Μετά από αυτή την επιχείρηση, πολλοί αξιωματικοί υπαξιωματικοί και οπλίτες παρασημοφορήθηκαν, γράφτηκε βιβλίο, αφιερώθηκαν εκπομπές  σε μέσα ενημέρωσης και κυκλοφόρησαν βίντεο με αναπαράσταση της  επιχείρησης που έγινε γνωστή σε όλο τον κόσμο, ενώ η κυβέρνηση Μπλέρ, πήρε τα εύσημα.

Η ιστορία όμως δεν τελείωσε! Αντίθετα, μετά από 10 χρόνια, βγήκαν στο φως νέα στοιχεία που δεν είναι καθόλου κολακευτικά για τις βρετανικές ειδικές δυνάμεις.
Ένας Άγγλος συγγραφέας, o Tim  Butcher, ψάχνοντας στοιχεία σχετικά με τους πολέμους στην Αφρική για τη συγγραφή ενός νέου βιβλίου με τον τίτλο  “Chasing the Devil” (Κυνηγώντας τον διάβολο), ανακάλυψε νέα δεδομένα που αλλοιώνουν την αρχική εικόνα της “ένδοξης” επιχείρησης.

Οι ομάδες αναγνώρισης που είχαν διεισδύσει 48 ώρες πιο μπροστά, είχαν προσεγγίσει πολύ κοντά στην παράγκα που κρατούνταν οι όμηροι. Όταν είδαν την σεξουαλική κακοποίηση που γινόταν σε βάρος των ομήρων και διαβίβασαν την πληροφορία, λήφθηκε χωρίς δισταγμό, τελική απόφαση για άμεση επιθετική ενέργεια.
Η επιχείρηση εξελίχθηκε όπως περιγράφεται παραπάνω με μία όμως σημαντική διαφορά. 

Ενώ οι όμηροι είχαν ήδη απελευθερωθεί και εκκενωθεί με ελικόπτερο, τα επίγεια τμήματα παρέμειναν για 4 ακόμη ώρες κυνηγώντας και σκοτώνοντας τους αντάρτες. 

Τουλάχιστον 200 άτομα σκοτώθηκαν , άνδρες γυναίκες και παιδιά, κατά την διάρκεια της όλης επιχείρησης και οι περισσότεροι μετά την διάσωση των ομήρων. Υπήρξε συντονισμός επιγείων δυνάμεων και επιθετικών ελικοπτέρων για την προσβολή ανταρτών όπου τους έβλεπαν. Δεν υπάρχουν ενδείξεις για “εν ψυχρώ” εκτελέσεις. Σε ό,τι αφορά τις γυναίκες και τα παιδιά ήταν πολύ συνηθισμένο σε αυτές τις χώρες οι γυναίκες να συμμετέχουν στη μάχη κουβαλώντας και τα παιδιά τους.

Αυτό όμως που διαπιστώθηκε ήταν ότι δεν είχαν καθορισθεί κανόνες εμπλοκής ως προς την έκταση των μαζικών θανάτων και την συνέχιση της καταδίωξης και εξόντωσης των ανταρτών, μετά την διάσωση. Ακόμη όμως πιο σοβαρό ήταν αυτό που συνέβη μετά, με σκοπό την απόκρυψη των πολλών πτωμάτων. 

Τα ελικόπτερα, αντί να εκκενώσουν τα τμήματα των ειδικών δυνάμεων, χρησιμοποιήθηκαν για την μεταφορά των νεκρών ανταρτών και την…ρίψη τους μέσα στην ζούγκλα και στο ποτάμι.
Γιατί έγινα όλα αυτά: 
Προφανώς για πολιτικούς λόγους . 
Η Βρετανία 4 μήνες ενωρίτερα είχε αναλάβει την υποβοήθηση της χώρας (πρώην αγγλική αποικία) για τον τερματισμό του εμφυλίου πολέμου. Η βρετανική στρατιωτική αποστολή είχε επικεφαλής τον τότε Ταξίαρχο Ντέϊβιντ Ρίτσαρντς (David Richards) και τωρινό αρχηγό του βρετανικού ΓΕΕΘΑ, ο οποίος πέραν της στρατιωτικής παρουσίας στη Σιέρα Λεόνε ξεκίνησε και την εντατική εκπαίδευση του τοπικού στρατού ώστε να είναι ικανός να αντιμετωπίσει τους αντάρτες.

Η σύλληψη των ομήρων έδωσε μία “λαμπρή”  ευκαιρία για την απόλυτη εξουδετέρωση της πιο μεγάλης ανταρτικής δύναμης  που υπήρχε και πολεμούσε κατά της τότε κυβέρνησης της χώρας.

Έτσι και έγινε. Δόθηκε μεγάλη σημασία στην επιχείρηση, αφού και ο Διευθυντής των Ειδικών Δυνάμεων της Βρετανίας έφθασε στη χώρα για να εκτιμήσει από κοντά τα πράγματα για μία επιχείρηση που για τους SAS αποτελούσε αποστολή στο επίπεδο του Συντάγματός  τους και όχι της Διευθύνσεως.

Η απόκρυψη των πολλών νεκρών μάλλον έγινε για την αποφυγή της δυσμενούς κριτικής της κοινής  γνώμης εκείνη την εποχή. H επίσημη βρετανική κυβέρνηση δεν παραδέχθηκε αυτή την εκδοχή ούτε καν την συμμετοχή των ειδικών δυνάμεων εκείνη την εποχή. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα διέρρευσε στον τύπο η επιχείρηση αυτή.

Μερικές ημέρες μετά από την επιχείρηση, όσοι αντάρτες απέμειναν με τον αρχηγό τους φυλακισμένο, δέχτηκαν να ενταχθούν στο πρόγραμμα αφοπλισμού. 

Έτσι διαλύθηκε μία συμμορία ανταρτοληστών που λυμαινόταν την περιοχή, εμπόδιζε την συγκοινωνία μεταξύ της πρωτεύουσας και της υπόλοιπης χώρας και έκανε  βιασμούς, ληστείες και φόνους αθώων πολιτών.

Ο αρχηγός Καλάϊ, έμεινε 10 χρόνια στη φυλακή και αποφυλακίσθηκε πρόσφατα. Ακόμη και σήμερα βρίσκουν ανθρώπινα οστά στη γύρω περιοχή. Η επιχείρηση “Barras”,ήταν κάτι πολύ περισσότερο από επιχείρηση διάσωσης ομήρων. Τελικά οι SAS πήραν την εκδίκησή τους και συντόμευσαν το τέλος του εμφύλιου πολέμου.
Aνιχνευτής / Εφημερίδα των Ειδικών Δυνάμεων
ΠΗΓΗ