Άσυλο και Εκκλησία

Να υπενθυμίσουμε ότι ο παπάς της εκκλησίας του Άγιου Παντελεήμονα, καταπατώντας κάθε έννοια ηθικής, και ιδιαίτερα την χριστιανική ηθική, την οποία  έχει ταχθεί να προασπίζεται και να υπηρετεί, έκλεισε κατάμουτρα την πόρτα της Εκκλησίας σε 30 κάτοικους και άλλους Αθηναίους πολίτες, που ζήτησαν Άσυλο στην Εκκλησία, με αποτέλεσμα να συνθλιβούν, και μάλιστα παρανόμως, απ’ την αστυνομία. Δεν είχαν διαπράξει κανένα αδίκημα. Απλώς συγκεντρώθηκαν για να μεταβούν ομαδικά σε εκδήλωση των κατοίκων της Πλ. Αμερικής, με θέμα το λαθρο-μεταναστευτικό πρόβλημα και την παραχώρηση ελληνικής ιθαγένειας σε αλλοδαπούς. Οι κάτοικοι προσήχθησαν στην ΓΑΔΑ, ίσα για να μη πάρουν μέρος στην εκδήλωση της Πλ. Αμερικής και αφέθηκαν ελεύθεροι μόλις η εκδήλωση ολοκληρώθηκε.        
 
Από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα το άσυλο αποτέλεσε βασικό συστατικό γνώρισμα του ελληνικού πολιτισμού και της δημοκρατίας που αναπτύχτηκε στον τόπο μας. 

Το άσυλο σχετίζεται στενά με τη έννοια της φιλοξενίας που ήταν υποχρέωση κάθε ελληνικής φυλής, γένους και οικογενείας, κατ’ επέκταση, από τους προϊστορικούς ακόμα χρόνους.

Το άσυλο αποτέλεσε το θεμέλιο της δημοκρατίας, γιατί πέρα από τη φιλανθρωπική προσέγγιση του θέματος υπάρχει και αυτή της ανοιχτής προστασίας της κοινωνίας προς τον αδύνατο από τους κατασταλτικούς μηχανισμούς της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας και του κράτους.

Στο χριστιανισμό, που αποτέλεσε σ’ αυτό το θέμα συνέχεια και εξέλιξη του ελληνικού πολιτισμού φτάσαμε σε μια ανώτερη ποιότητα μετά από τις χιλιετείς κατακτήσεις του ελληνικού λαού. Στην αρχαία ελληνική θρησκεία υπήρχε η έννοια του Ναού.

Ναός ήταν ο τόπος κατοικίας του Θεού. Αργότερα αναπτύχτηκε η εκκλησία του Δήμου για να φτάσουμε στην τελική της μορφή με χαρακτηριστικά παραδείγματα την Αθήνα αλλά και την ολιγαρχική Σπάρτη.

Η εκκλησία του δήμου δεν ήταν απλώς συγκέντρωση πολιτών. Το κυριότερο ήταν ότι είχε αποφασιστικό χαρακτήρα. Αποφάσιζε δηλαδή για τα σημαντικότερα ζητήματα της πολιτείας. Για πόλεμο, για ειρήνη, για συμμαχίες κ.λπ.

Έτσι  λοιπόν στον Χριστιανισμό φτάσαμε στο θεσμό της εκκλησίας στην οποία γίνεται σύνθεση των ελληνικών εννοιών του «Ναού» και της «εκκλησίας του δήμου».

Ο Ιησούς Χριστός πρώτος έδωσε τις πιο εύστοχες απαντήσεις στα ερωτήματα των συγχρόνων του.
Όταν ρωτήθηκε από τη Σαμαρείτισσα, που έπρεπε να λατρεύουν τον θεό, - στο Ναό του Σολομώντα ή στο Όρος Γαριζείν - κάλυψε με τρεις προτάσεις όλες τις διαφορετικές αντιλήψεις που υπήρχαν μέσα στο χρόνο.

α) Ο θεός πρέπει να λατρεύεται όπου τον λάτρευαν και οι πρόγονοί μας. 
β) Ο θεός είναι πνεύμα άρα μπορούμε να το λατρέψουμε οπουδήποτε).
γ) «Πίστεψέ με γυναίκα θα έρθει η μέρα που ο θεός δεν θα κατοικεί ούτε στο ναό του Σολομώντα ούτε στο Όρος Γαριζείν γιατί θα κατοικεί μέσα στις καρδιές των ανθρώπων» .

Η τρίτη απάντηση έγινε σαφής και αποτέλεσε την πεμπτουσία του χριστιανισμού στο Μυστικό δείπνο με τα λόγια του Χριστού: 

«Αυτός που τρώει τη Σάρκα μου και πίνει το αίμα μου μένει μέσα μου και εγώ είμαι μέσα σ’ αυτόν». Δηλαδή όποιος τελεί το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας γίνεται σώμα Χριστού. 

Άρα η χριστιανική εκκλησία είναι θεανθρώπινη κοινωνία (ενώνεται ο θεός με τον άνθρωπο) με το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας και οι πιστοί αποτελούν το Σώμα του Χριστού. Επομένως στο χριστιανισμό η εκκλησία δεν ταυτίζεται με το οίκημα αλλά με τους πιστούς και οι πιστοί με το Χριστό. 

Παρόμοια εξέλιξη έχουμε και στην έννοια του άσυλου.
Στον αρχαίο ελληνικό ναό αυτός που κατέφευγε στο ναό είχε άσυλο επειδή ο θεός εξ’ ορισμού προστάτευε τον ξένο , τον φτωχό, τον εγκληματία, τον πολιτικό αντιφρονούντα και αντάρτη .

Και γι’ αυτό ο προστατευόμενος ονομαζόταν Ικέτης. Παρακαλούσε δηλαδή σαν αδύναμος τον θεό να τον προστατέψει από την κοινωνική αδικία και αυτόματα ο θεός αναλάμβανε αυτή την προστασία.

Όμως στην χριστιανική εκκλησία που εξ’ ορισμού είναι μια κοινωνία αγάπης μεταξύ προσώπων, τα μέλη της όχι μόνο οφείλουν να αγαπούν και να προστατεύουν κάθε ξένο, αδύνατο ακόμα και εγκληματία που καταφεύγει σ’ αυτήν, αλλά πολύ περισσότερο, οι ίδιοι δεν είναι ξένοι μέσα στο ναό του θεού.

Οι ενορίτες του Αγίου Παντελεήμονα, αλλά και όλοι οι ορθόδοξοι χριστιανοί δεν είναι ξένοι που θα τους δοθεί άσυλο μέσα στην εκκλησία αλλά οι ιδιοκτήτες και οι προστάτες του οικήματός τους.
Αυτοί θα αποφασίσουν ποιοι θα εμποδιστούν -αν μπορεί να εμποδιστεί κανείς- από το να εισέλθουν μέσα στην εκκλησία. 

Ο Ιερέας είναι (ο μισθωτός) εντολοδόχος, ο οποίος οφείλει να υπακούει στη θέληση των κατοίκων του Αγίου Παντελεήμονα που του εμπιστεύτηκαν τον οίκο τους .

Πολύ δε περισσότερο οφείλει, όταν αυτοί κινδυνεύουν να ανοίγει την πόρτα της εκκλησίας τους, να τους προστατεύει όπως ο πατέρας τα παιδιά του - δεν είναι άσχετο το όνομα «Πατήρ» που φέρνει ο ιερέας - αγωνιζόμενος και ο ίδιος για να τους υπερασπιστεί, και βέβαια να τους περιθάλψει και να τους βοηθήσει.

Το θλιβερό είναι ότι αντίθετα σε κάθε έννοια ηθικής και όχι μόνο χριστιανικής ηθικής, ο ιερέας του Αγίου Παντελεήμονα αμπάρωσε την πόρτα της εκκλησίας και έτσι συνειδητά παρέδωσε το ποίμνιό του σε ώρα κινδύνου, στα όργανα καταστολής του κράτους -όπως ο Ιούδας παρέδωσε τον Χριστό- «ως πρόβατα επί σφαγήν», όπως θα ακούσουμε τώρα το Πάσχα την προφητεία του Ησαΐα, που προλέγει την σταύρωση του Χριστού, να τη διαβάζει ο ίδιος ο δράστης, (που αμπάρωσε την πόρτα)  μέσα από το Ευαγγέλιο.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΤΣΙΟΜΥΤΗΣ
Καθηγητής – θεολόγος
ΠΗΓΗ