ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ

Μικρασιατική Εκστρατεία

Η εκστρατεία που πραγματοποίησε ο ελληνικός στρατός στη Μ. Ασία και η οποία διάρκεσε τρία χρόνια και τέσσερις μήνες (Μάιος 1919-Σεπτέμβριος 1922) έληξε δε με ήττα των Ελλήνων (Μικρασιατική καταστροφή). 

Η εκστρατεία διαιρείται σε δύο περιόδους: η πρώτη τελειώνει στις 31 Οκτωβρίου 1920 και η δεύτερη αρχίζει στη συνέχεια.
Με το τέλος του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου, που όπως είναι γνωστό έληξε με νίκη των συμμαχικών δυνάμεων, υπογράφτηκε ανακωχή μεταξύ των Συμμάχων και της Τουρκίας (30 Οκτωβρίου1918). Με τη Διάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού (Μάιος 1919) παραχωρήθηκε στην Ελλάδα μεγάλο μέρος του Βιλαετιού Αιδινίου (Σμύρνης) και άλλα τμήματα της Μ. Ασίας στην Ιταλία και στη Γαλλία. Μετά την απόφαση αυτή ο ελληνικός στρατός αποβιβάστηκε στη Σμύρνη, αλλά η αντίσταση των Τούρκων μετέτρεψε την αποβίβαση σε εκστρατεία. Αυτό το γεγονός λοιπόν αποτέλεσε το έναυσμα της Μικρασιατικής εκστρατείας και μετά εξελίχτηκαν τα γεγονότα τα οποία θα προσπαθήσουμε να δώσουμε όσο το δυνατό πιο περιληπτικά.
Α΄ περίοδος (μέχρι 31-10-1920). Ο πρωθυπουργός της ΕΛλάδας Ελευθ. Βενιζέλος, επωφελούμενος από τις τουρκικές διώξεις και τις σφαγές στην Πέργαμο και το Αϊδίνιο, απέσπασε εντολή των Συμμάχων για απόβαση στη Σμύρνη, πραγματικά, στις 2 Μαίου 1919 αποβιβάστηκε στην πόλη η Ι Μεραρχία και μέχρι του τέλους του μήνα κατέλαβε προάστια της Σμύρνης και περιοχές τη Μ. Ασίας γύρω από το Μαίανδρο ποταμό, την κοιλάδα του Κάστρου και την Πέργαμο. Στο μεταξύ στην Τουρκία συνέβαιναν εθνικά γεγονότα: ο Μουσταφά Κεμάλ επαναστάτησε κατά του σουλτάνου της Κωνσταντινούπολης και στρατολογώντας Τούρκους έφεδρους της Μ. Ασίας και άλλα ληστρικά στοιχεία (τσέτηδες) συγκρότησε "εθνικές οργανώσεις" με σκοπό την αντίσταση της εξάπλωσης της ελληνικής κατοχής στο εσωτερικό της χώρας. Μέχρι τέλους του 1919 οι Τούρκοι διενεργούσαν συνεχείς επιθέσεις κατά του ελληνικού στρατού (Πέργαμος, 2 Ιουνίου - Αϊδίνιο, 15 Ιουνίου κ.ά.). Το Φεβρουάριο του 1920 εγκαταστάθηκε στη Σμύρνη το ελληνικό Γενικό Επιτελείο υπό τον αντιστράτηγο Λεωνίδα Παρασκευόπουλο, ενώ από την πλευρά των Τούρκων η "Μεγάλη Εθνική Τουρκική Συνέλευση" (20 Απριλίου 1920) ανέθεσε την εκτελεστική εξουσία στον Κεμάλ, ο οποίος άρχισε να οργανώνει συστηματικότερα τον αγώνα για την ακεραιότητα της Τουρκίας.Στις οργανωμένες πλέον επιθέσεις των Τούρκων το ελληνικό Γενικό Στρατηγείο έκανε έκκληση προς τους Συμμάχους για πλήρη ελευθερία δράσης και από τις 9 Ιουνίου ο ελληνικός στρατός επιτίθεται ακάθεκτος και καταλαμβάνει πολλές πόλεις. Οι νικηφόρες αυτές προελάσεις αύξησαν το κύρος της Ελλάδας και παρείχαν τη δυνατότητα για την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, που έγινε στις 10 Αυγούστου 1920.
Η συνθήκη αυτή παγίωνε το καθεστώς της Μ. Ασία και σύμφωνα με τους όρους της γινόταν η οριστική απόσπαση των περιοχών της Μ. Ασίας και, σύμφωνα με τους όρους της γινόταν η οριστική απόσπαση των περιοχών της Μ. Ασίας που είχαν οριστεί από τη Διάσκεψη του Παρισιού (1919). Φυσικά ο Κεμάλ δεν την αναγνώρισε. Μέχρι τα τέλη του Οκτωβρίου 1920 ο ελληνικός στρατός κατείχε μέτωπο που άρχιζε από τις εκβολές του Σαγγάριου στον Εύξεινο και, μαζί με τις περιοχές Αδα Παζάρ, Ασκανίας λίμνης, Τίμπας, ανατολικά της Προύσας, Ουσάκ, Οτουράκ και τη γραμμή του ποταμού Μαίανδρου, έφτανε μέχρι την Ερυθραία.Β΄ περίοδος (από 1-10-1920 μέχρι τέλους). Στο μεταξύ τα γεγονότα στην Ελλάδα έχουν ως εξής: Ο βασιλιάς Αλέξανδρος πέθανε (10 Οκτωβρίου 1920), την 1η Νοεμβρίου έγιναν εκλογές, με αποτέλεσμα την καταψήφιση του Βενιζέλου και τη φυγή του στο εξωτερικό. Σχηματίστηκε κυβέρνηση από το Δημ. Ράλλη, που διεξήγαγε αμέσως δημοψήφισμα, με το οποίο ο λαός αποφάνθηκε για την επαναφορά του βασιλιά Κωνσταντίνου, που έγινε με ενθουσιασμό δεκτός. Οπωσδήποτε οι μεταβολές αυτές δεν ήταν αρεστές στους Συμμάχους, που κήρυξαν στη χώρα μας οικονομικό πόλεμο. Στην Τουρκία πάλι, ο Κεμάλ, που δεν αναγνώρισε τη Συνθήκη των Σεβρών, όρισε πρωτεύουσά του την ασήμαντη μέχρι τότε ʼγκυρα και έθεσε σκοπό του να ξαναπάρει τις χώρες που με τη συνθήκη αυτή είχαν παραχωρηθεί στην Ελλάδα (Θράκη, Σμύρνη).Κατά την περίοδο αυτή, μετά την παραίτηση του Παρασκευόπουλου, αρχηγός του Γενικού Επιτελείου ορίστηκε ο αντιστράτηγος Α. Παπούλιας. Οι Σύμμαχοι τήρησαν εχθρική στάση προς τους Έλληνες, ενώ οι Γάλλοι και οι Ρώσοι έδωσαν άφθονα εφόδια στον Κεμάλ. Παρόλα αυτά όμως η ελληνική στρατιά επιτέθηκε κατά του ισχυρού εχθρικού μετώπου Δορύλαιου (Εσκή Σεχίρ) και Αφιόν Καραχισάρ και το διέσπασε. Στη συνέχεια, αφού πέρασε την Αλμυρή Έρημο, έφτασε στον ποταμό Σαγγάριο (Αύγουστος 1921). Στις μάχες αυτές η ανδρεία του Έλληνα υπήρξε απαράμιλλη. Σκληρές μάχες λυσσώδεις επιθέσεις και αντεπιθέσεις είχαν ως αποτέλεσμα την κατάληψη των κύριων βάσεων της τουρκικής άμυνας Ταμπούρογλου, Καλέ Γκρότο, Γκιλντίζ Νταγ και Πολατλί. Ύστερα από τις υπεράνθρωπες και επικές αυτές προσπάθειες, ο ελληνικός στρατός αναγκάστηκε από έλλειψη εφεδρειών να συμπτυχθεί στη γραμμή Εσκή Σεχίρ - Αφιόν Καραχισάρ και να ενισχύσει τις κατακτήσεις με αμυντική οργάνωση. Ακολούθησε το διάστημα από τον Οκτώβριο του 1921 μέχρι τον Αύγουστο του 1922 χωρίς αξιόλογα στρατιωτικά γεγονότα, εκτός από ορισμένες τουρκικές επιθέσεις που αντιμετωπίστηκαν εύκολα. Ήδη από το Μάιο του 1922 τη διοίκηση είχε αναλάβει ο αντιστράτηγος Χατζηανέστης
Μικρασιατική καταστροφή. Τεράστια έκταση άρχισαν να παίρνουν τα γεγονότα από τις 13 Αυγούστου του 1922, που εκδηλώθηκε μεγάλη επίθεση του Κεμάλ για την ενίσχυση της διπλωματικής θέσης της Τουρκίας στη συνδιάσκεψη του Οκτωβρίου μεταξύ Συμμάχων, Ελλάδας, Τουρκίας, ύστερα από παρακίνηση των Γάλλων, χωρίς και ο ίδιος ο Κεμάλ να περιμένει την έκταση των αποτελεσμάτων της. Στην Ελλάδα, την εποχή αυτή, ήταν η κυβέρνηση των Στράτου και Γούναρη, με πρωθυπουργό τον Πρωτοπαπαδάκη αντιμετώπιζε δε οικονομικό θέμα, που προς στιγμή το είχε παρακάμψει με το περίφημο αναγκαστικό δάνειο (του Πρωτοπαπαδάκη), της διχοτόμησης του χαρτονομίσματος. Την κατάσταση αυτή γνώριζε πολύ καλά ο Κεμάλ, όταν αποτόλμησε την επίθεση. Έτσι, με τη θυελλώδη επίθεσή του εναντίον του μετώπου του Αφιόν Καραχισάρ, αφού άνοιξε ρήγμα στο Τουμλού Μπουνάρ, πέτυχε την πλήρη διάσπαση της ελληνικής παράταξης, στην οποία επικράτησε σύγχυση και ασυνεννοησία στην ελληνική στρατιά δημιουργήθηκαν τρία στρατιωτικά συγκροτήματα (3 ομάδες, οι δύο των στρατηγών Φράγκου και Τρικούπη και το Γ΄ Σώμα). Συγχρόνως ισχυρό εχθρικό ιππικό έκοψε τους δρόμους υποχώρησης. Έτσι το αρχικό ρήγμα στο Τουμλού Μπουνάρ οδήγησε στην άτακτη φυγή των Ελλήνων. Στις 8 Σεπτεμβρίου καταλήφτηκε η Σμύρνη, την οποία οι Τούρκοι τσέτηδες παρέδωσαν στις φλόγες, 300.000 άνδρες και γυναικόπαιδα υπολογίστηκε ότι σφάχτηκαν ή χάθηκαν, μεταξύ αυτών και ο επίσκοπος Χρυσόστομος. Στις τραγικές εκείνες στιγμές περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Έλληνες, σωματικά και ψυχικά ράκη, ρίχνονταν στη θάλασσα ή προσπαθούσαν αλλόφρονες με κάθε μέσο να φύγουν ως πρόσφυγες στην ελεύθερη Ελλάδα. Η καταστροφή αυτή σταθμός στην ιστορία, ήταν η μεγαλύτερη που έπαθε κατά τη μακραίωνη ιστορία του ο ελληνισμός. Η καταστροφή δε αυτή συμπληρώθηκε με τον ξεριζωμό ενάμισι εκατομμυρίου ΕΛλήνων της μ. Ασίας που, εγκαταλείποντας τον τόπο τους και την περιουσίας τους, κατέφυγαν στην Ελλάδα. Η συνθήκη της Λοζάνης (1923) επισημοποίησε οριστικά στην ανταλλαγή των πληθυσμών.Το άδοξο τέλος της Μικρασιατικής εκστρατείας είναι αποτέλεσμα πολλών άμεσων και έμμεσων αιτίων, της μακροχρόνιας παράτασης του πολέμου, της βαθιάς διαίρεσης του σώματος των αξιωματικών, της επαγρύπνησης και οργάνωσης του κεμαλικού στρατού και άλλων βασικών σφαλμάτων. Υπεύθυνοι για τη μεγάλη αυτή τραγωδία θεωρήθηκαν πέντε πολιτικοί και ένας στρατιωτικός, οι: Γούναρης, Στράτος, Θεοτόκης, Πρωτοπαπαδάκης, Μπαλτατζής και ο αρχιστράτηγος Χατζανέστης. Μόλις σχηματίστηκε η επαναστατική κυβέρνηση των Πλαστήρα, Γονατά και Φωκά, συγκροτήθηκε έκτακτο στρατοδικείο που δίδασκε και καταδίκασε σε θάνατο τους έξι υπεύθυνους (η δίκη των " Έξι"). Εκτελέστηκαν στο Γουδί στις 15 Νοεμβρίου 1922.

 

www.geocities.com