Ο ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ είναι (επιτέλους) εδώ!

Το υποβρύχιο έφτασε, με ξεκολλημένη τη μια λαμαρίνα του

ΚΩΣΤΑΣ ΑΤΤΙΑΣ

 «Ξεφλουδισμένος» έφτασε τελικά την περασμένη Κυριακή στην Ελλάδα το υποβρύχιο «Παπανικολής», το οποίο, όπως επιβεβαίωσε και το Πολεμικό Ναυτικό «προσορμίστηκε στα ναυπηγεία ΕΝΑΕ (Σκαραμαγκάς) προκειμένου να αντικατασταθεί μικρό τμήμα επικαλυπτικής λαμαρίνας που αποκολλήθηκε από τον πυργίσκο του υποβρυχίου λόγω εξαιρετικά δυσμενών καιρικών συνθηκών στη Βόρεια Θάλασσα και στο Βισκαϊκό Κόλπο».

Οι ψυχραιμότεροι (λαμβάνοντας υπόψη πως στην Αθήνα υπάρχει και σεΐχης του Άμπου Ντάμπι, που φέρεται ως πιθανός αγοραστής) λένε πως η ζημιά είναι συνηθισμένη και μένουν στο γεγονός πως έστω και έτσι το υποβρύχιο, που συζητήθηκε από τη Βουλή έως τα «μεσημεριανάδικα» και συνέδεσε την τύχη του με την τύχη των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά, είναι επιτέλους εδώ. 

Με την παρουσία του, μάλιστα, όπως λένε στο Π.Ν. διαψεύδει με τον πιο πανηγυρικό τρόπο τη… μυθολογία που αναπτύχθηκε «περί του υποβρυχίου που γέρνει» και βάζει τέλος σε όσα διέρρεαν από… κακόβουλες πηγές ενημέρωσης.

Το σίγουρο πάντως είναι ότι με τα τέσσερα υποβρύχια κλάσης 214 (ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ S-120, ΠΙΠΙΝΟΣ S-121, ΜΑΤΡΩΖΟΣ S-122, ΚΑΤΣΩΝΗΣ S-123) και τα ακόμα δύο που θα κατασκευαστούν (στη θέση δύο υποβρυχίων 209 που θα αναβαθμίζονταν στο πρόγραμμα ΩΚΕΑΝΟΣ) ανοίγει μια νέα σελίδα στο Πολεμικό Ναυτικό, όπου τα υποβρύχια έχουν τις δικές τους «χρυσές» σελίδες.

Το πολεμικό ναυτικό παρέλαβε το τελευταίο του «καινούργιο» υποβρύχιο πριν από 30 χρόνια. 

Πρόκειται για το Υ/Β ΠΟΝΤΟΣ (S-119) που κατασκευάσθηκε στα Ναυπηγεία της HDW στο ΚΙΕΛΟ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ και καθελκύσθηκε τη 19 Μαρτίου 1979 και για το οποίο συνεισφορά στην αγορά του είχε η Ένωση Ελλήνων Ποντίων, εξ ου και η αφορμή για το όνομά του. 

Η ιστορία όμως των υποβρυχίων πάει πολύ πιο πίσω. 

Στα 1880 όταν γίνεται η επιλογή του NORDENFELT-I. Κατασκευασμένο στο Ekensberg της Σουηδίας, βασισμένο στα σχέδια του Άγγλου κληρικού George Garrett και χρηματοδοτούμενο από το Σουηδό κατασκευαστή όπλων Thorsten Nordenfelt, από τον οποίο έλαβε και το όνομά του το ελλειπτικού σχήματος σκάφος που έφτασε στην Ελλάδα τον Ιανουάριο του 1886 (αποσυναρμολογημένο). 

Το Μάρτιο του ίδιου έτους έκανε τις πρώτες του δοκιμές στο φαληρικό όρμο, κατά τις οποίες παρουσίαζε στοιχεία αξιόπλοου σκάφους εν επιφάνεια, αλλά δεν ίσχυε το ίδιο και στην κατάδυση, όπου εμφάνιζε πολλά προβλήματα ευστάθειας, στεγανότητας και προβλήματα στην εκτόξευση της τορπίλης! 

Όλα αυτά το κατέστησαν μη αποδεκτό από το Πολεμικό Ναυτικό και ανενεργό έως το 1901 οπότε και καταστράφηκε, μία ιστορία που σίγουρα θυμίζει νεότερες περιπέτειες.

Η δράση του

Τα υποβρύχια όμως του Π.Ν. έμειναν στην Ιστορία όχι για τις κακοτυχίες τους αλλά για τη δράση τους. Σε ό,τι αφορά δε τον ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗ Υ-2 στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι ένδοξες σελίδες που έγραψε έγιναν αντικείμενο ακόμα και κινηματογραφικών ταινιών με το θρύλο του υποβρυχίου να διαδίδεται από στόμα σε στόμα.

Το ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ Υ-2 υπό τον Πλωτάρχη Μιχάλη Ιατρίδη στην πρώτη φάση του πολέμου από τον Οκτώβριο του 1940 έως τον Απρίλιο του 1941 θα βρεθεί στην Αδριατική και θα εκτελέσει 5 πολεμικές περιπολίες. 

Από τις 29/10/40 έως 4/11/40 στον κόλπο των Πατρών θα «γράψει» 216 ώρες 84 εν καταδύσει.

Από τις 17/12/40-27/12/40 στην Αδριατική με 240 ώρες εκ των οποίων οι 96 σε κατάδυση, το ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ θα βυθίσει στα Στενά του Οτράντο τα ιταλικά οπλιταγωγά MS ANTOINETTA (22-12-40) και MV FIRENZE (3952 BRT) 3.950 τόνων (24-12-40) κοντά στο νησί Saseno, τα οποία προστατεύοντα από συνοδεία πολεμικών, που καταδίωξαν το ελληνικό Υ/Β χωρίς αποτέλεσμα.

Από τις 23/1/41 έως 31/1/41 το ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ θα βυθίσει, σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες, άλλο ένα πλοίο στην περιπολία που συνολικά διαρκεί 217 ώρες. Οι τελευταίες δύο περιπολίες από 1/3/41 έως 6/3/41 και από τις 14/4/41 έως 19/4/41 σηματοδοτούν το τέλος της συμμετοχής στην πρώτη φάση και ακολουθεί η δεύτερη και ενδοξότερη. 

Στη δεύτερη φάση του πολέμου (Μάιος 1941 – Οκτώβριος 1944) εξορμώντας στο Αιγαίο από βάσεις της Μ. Ανατολής εξετέλεσε συνολικά εννέα (9) πολεμικές περιπολίες, παράλληλα με ειδικές αποστολές (αποβιβάσεις/επιβιβάσεις πρακτόρων/καταδρομέων). 

Δεκατρία πλοία θα βυθιστούν και το ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ θα συμμετέχει στην επιχείρηση ANGELO αποβιβάζοντας κομάντο. 

Εν συνεχεία και για μεγάλο χρονικό διάστημα το Υ/Β έμεινε υπό επισκευή μεγάλο μέρος της οποίας έγινε στο Γιβραλτάρ. Μέχρι το τέλος του πολέμου θα χρησιμοποιηθεί για την εκπαίδευση των βρετανικών πλοίων συνοδείας στην περιοχή αυτή και από εκεί θα χαιρετίσει την απελευθέρωση της Ελλάδας. 

Επέστρεψε στην Ελλάδα στο τέλος του 1944 και παροπλίσθηκε. Ο πυργίσκος του, ενθύμιο της προσφοράς του στον αγώνα, έχει τοποθετηθεί έξω από το Ναυτικό Μουσείο στον Πειραιά.

Ικανό να πλέει 50 ημέρες

Ο Σύγχρονος ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ S-120 έρχεται να συνεχίσει την ιστορία του προκατόχου του διασφαλίζοντας στην ειρήνη και αν χρειαστεί και στη μάχη την εθνική ακεραιότητα. Διαθέτει τη βαριά κληρονομιά που περιγράψαμε, εκπληκτικές ικανότητες, αλλά και ένα «κακό παρελθόν». 

Οι ικανότητές του έχουν να κάνουν κυρίως με το σύστημα αναερόβιας πρόωσης (AIP), την παραγωγή δηλαδή ηλεκτρικής ενέργειας από κυψέλες υγρών καυσίμων. 

Το σύστημα αυτό απαλλάσσει τα Υ/Β αυτού του τύπου (όποτε επιχειρησιακά απαιτείται) από τη διαδικασία εκτελέσεως αναπνευστήρα για τη φόρτιση των συστοιχιών του, μια διαδικασία που καθιστά τα Υ/Β ευάλωτα σε εντοπισμό από ανθυποβρυχιακές μονάδες. 

Έτσι το υποβρύχιο μπορεί να μεταφέρει επαρκή τρόφιμα και πόσιμο νερό για πλου έως 50 ημέρες, ενώ δεν υφίσταται πρόβλημα ανεφοδιασμού με καύσιμα-λιπαντικά δίνοντας επιπλέον πλεονεκτήματα στο πλήρωμά του που έχει στη διάθεσή του και την τελευταία λέξη της τεχνολογίας σε οπλικά, SONAR, και λοιπά συστήματα ναυτιλίας.